ไขมันในเลือด จะเลือกbutterหรือmagarine

โรคเบาหวานและภาวะไขมันในโลหิตสูง

การควบคุมระดับน้ำตาลในกระแสเลือดเป็นอย่างดีสามารถลดอัตราการเกิด [Microvascular complication] โรคแทรก ซ้อนทางตาและไตแต่ไม่สามารถลดโรคแทรกซ้อนทางหัวใจได้ เนื่องจากโรคแทรกซ้อนโรคหลอดเลือดหัวใจ เกิดจากหลายสาเหตุเช่นความดันโลหิตสูง ระดับ cholesterol สูงร่วมกับการสูบบุหรี่

จะเริ่มรักษาไขมันในเลือดสูงเมื่อไร 

เป้าหมายของการรักษาไขมันสูงในผู้ป่วยเบาหวาน

สำหรับผู้ป่วยผู้ป่วยที่มีความเสี่ยงต่ำเป้าหมายไขมันได้แก่

  • LDL cholesterol <100 mg/dL, HDL cholesterol>50 mg/dL, และ triglycerides <150 mg/dL
  • และตรวจซ้ำทุก 2 ปี

กลุ่มที่เคยเป็นโรคหัวใจหรือกลุ่มที่มีความเสี่ยงต่อการเกิดโรคหัวใจสูงคือ

  • LDL<100 mg%  

ในกลุ่มที่ไม่เคยเป็นโรคหัวใจหรือเป็นโรคเบาหวานเราจะคุม

  • LDL <130 มก%, Triglyceride<200 mg%, HDL>45 mg%[ผู้หญิงให้บวก10 มก

ผู้ป่วยเบาหวานทีมีโรคหลอดเลือดหัวใจตีบ

  • จะให้ยาเมื่อระดับ LDL >100 มก.%หลังคุมอาหารและออกกำลังกาย

ผู้ป่วยเบาหวานที่ไม่มีโรคหลอดเลือดหัวใจตีบ

  • จะให้ยาเมื่อระดับLDL>130 มก.%หลังคุมอาหารและออกกำลังกาย

ควรจะรักษาไขมันชนิดไหนก่อน

เป็นที่ทราบกันดีว่าโรคเบาหวานมักจะมีการเพิ่มของ triglyceride และ LDL cholesterol แต่ระดับ HDL cholesterol ลดลง ยาที่รักษาไขมันในโลหิตสูงไม่สามารถรักษาไขมันได้พร้อมกันทั้ง 3 ชนิดจึงจำเป็นต้องเลือกรักษา จากหลักฐานพบว่าการลด LDL cholesterol สามารถลดการเกิดโรคหัวใจได้ ตารางข้างล่างเป็นลำดับการรักษาไขมันในโลหิตสูง

 

ตารางแสดงลำดับการรักษาไขมันในโลหิตสูงในผู้ป่วยเบาหวาน
ประเภทของไขมันที่สูง

ลำดับการรักษา

  1. ไขมัน LDL cholesterol สูง
 
  1. ไขมัน HDL cholesterol ต่ำ
 
  • เริมด้วยลดน้ำหนัก ออกกำลังกาย งดบุหรี่
  • ควบคุมเบาหวานให้ดี
  • ใช้ยา nicotinic acid แต่ต้องระวังน้ำตาลจะขึ้น หรือใช้ยา fibrate
  1. ไขมัน triglyceride สูง
 
  • เริ่มด้วยการคุมน้ำตาลให้อยู่ในเกณฑ์ที่ดีและการควบคุมอาหาร
  • ใช้ยา fibrate
  • ใช้ ยา statin ถ้าพบว่าระดับ LDL cholesterol และ triglyceride เพิ่มขึ้น
  1. ไขมัน triglyceride และ LDL เพิ่มแต่ HDL ลด
 
  • เริ่มด้วยการควบคุมน้ำตาลให้ดีร่วมกับยา statinขนาดสูงเป็นทางเลือกอันดับแรก
  • การควบคุมน้ำตาลให้ดีร่วมกับยา statin และการใช้ยา fibrateเป็นทางเลือกที่สอง
  • การควบคุมน้ำตาลให้ดีร่วมกับยา resin กับยา fibrate เป็นทางเลือกที่สาม
  • ทางเลือกสุดท้ายคือการควบคุมน้ำตาลให้ดีร่วมกับยา resin กับยา nicotinic acid

ยาที่ใช้ลดไขมันมีอะไรบ้าง

  1.  Hydroxy methylglutaryl coenzyme A reductase [HMGCoAR] inhibitor [STATIN] ลดได้ทั้ง cholesterol และ  triglyceride แต่ลด  cholesterol ได้ดีกว่า ยานี้ควรให้หลังอาหารเย็นหรือก่อนนอน ผลข้างเคียงของยาชนิดนี้มีน้อย คือแน่นท้อง ท้องอืด นอนไม่หลับ ผลต่อตับทำให้ระดับ sgot,sgpt สูงขึ้น ในรายที่แพ้รุนแรง อาจเกิดไตวาย ไม่ควรใช้ยานี้ร่วมกับ erythromycin,cimetidine,antifungal
    ขนาดและการใช้ยากลุ่ม HMGCoAR inhibitors
    ชื่อยาทางเคมี

    		ขนาดยาต่อเม็ด

    		วิธีใช้

    Atrovastatin 10,20 มก

    		5-40 มก วันละครั้ง

    Fluvastatin

    		20,40 มก

    		20-40 มก วันละครั้ง

    Pravastatin

    		5,10 มก.

    		5-40 มก วันละครั้ง

    Simvastatin 5,10,20,40 มก

    		5-40 มก.วันละครั้ง
  1. Fibric acid derivatives [fibrate] ลด triglyceride ได้ดีกว่า cholesterol
ยากลุ่ม Fibric acid derivative
ชื่อยาทางเคมี

ขนาดยาต่อเม็ด [มก] วิธีใช้

Bezafibrate

200

200 วันละ 2--3ครั้ง

Bezafibrate Retard

400

400 วันละครั้ง

Fenofibrate

100,300

100,300 วันละครั้ง

Micronise fenofibrate

200

200 วันละครั้ง

Gemfibrozil

300,600

300,600 วันละ2ครั้ง

  1. Nicotinic acid และ analogueใช้ลด triglyceride ได้ดีกว่า cholesterol มีอยู่ 2 ชนิดคือ nicotinic acid ขนสดที่ใช้วันละ500-1000 มก./วันแบ่งให้วันละ3ครั้ง อีกชนิดคือ acipimox 250มก.วันละ2-3ครั้ง
  2. Bile acid sequestrants หรือ resinในไทยมีเพียงตัวเดียวคือ cholestyramineให้ขนาด4-8กัม

ประสิทธิภาพในการลดไขมันของยากลุ่มต่างๆ จะได้นำแสดงในตารางข้างล่าง

ประสิทธิภาพในการลดไขมันของยากลุ่มต่างๆ
กลุ่มยาชนิดต่างๆ

LDL-Cholesterol [% ที่ลดลง) Triglyceride [% ที่ลดลง) HDL-Cholesterol [% ที่เพิ่มขึ้น)
HMGCoA inhibitors

25-50

10-20

2-10

Fibric acid derivative

10-15

35-50

10-25

Nicotinic acid

10-25

25-30

10-25

Bile acid[resin]

15-30

  ---------

   ---------

Fish oil ------------ 20-45 0-10


การเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมการดำรงชีวิตเพื่อคุมระดับไขมัน

  

ปริมาณอาหารและสัดส่วนที่เหมาะสม

  
ไขมันอิ่มตัว น้อยกว่าร้อยละ7ของปริมาณแคลอรีทั้งหมด
ไขมันไม่อิ่มตัว polyunsaturated fat รับได้ร้อยละ10 ของปริมาณแคลอรีทั้งหมด
ไขมันไม่อิ่มตัว monounsaturated รับได้ร้อยละ 20 ของปริมาณแคลอรีทั้งหมด
ไขมันรวม รับได้ร้อยละ25-30 ของปริมาณแคลอรีทั้งหมด
คาร์โบไฮเดรต รับได้ร้อยละ 50-60 ของปริมาณแคลอรีทั้งหมด
ใยอาหาร รับได้ 20-30 กรัมต่อวัน
โปรตีน รับได้ประมาณร้อยละ 15ของปริมาณแคลอรีทั้งหมด
คอเลสเตอรอล น้อยกว่า 200มก./วัน
ลดน้ำหนัก
เพิ่มการออกกำลังกาย  

 สรุปหลักการรักษา

  • การคัดกรองผู้ป่วยโรคเบาหวาน ให้ตรวจระดับไขมันอย่างน้อยปีละครั้ง หากมีระดับสูงก็อาจจะต้องตรวจถี่ขึ้น สำหรับผู้ที่ไขมันดีโดยมีระดับ LDL<100,HDL>50,Triglyceride<150 ให้ตรวจเลือดทุกสองปี

  • การรักษาเบื้องต้นให้ปรับเปลี่ยนพฤติกรรมก่อน โดยการออกกำลังกาย ลดน้ำหนัก หยุดสูบบุหรี่ รับประทานอาหารที่มีไขมันต่ำ ลด Trans fat เพิ่มน้ำมันปลา เพิ่มอาหารที่มีใย เพื่ออาหารประเภท Plant sternol ลดน้ำหนัก ออกกำลังกาย หากไขมันไม่ลงจึงเริ่มใช้ยารักษา
  • เป้าหมายของ LDL อยู่ที่ 100 มก%
  • ผู้ป่วยโรคเบาหวานที่อายุมากกว่า 40 ปีหากระดับไขมัน CHOLESTEROL มากกว่า 135 มก%ก็ให้ยาลดไขมันเพื่อให้ระดับ LDL ลดลงจากเดิมร้อยละ 30
  • หากมีไขมันสูงหลายชนิด จะเริ่มรักษาไขมัน LDL ก่อนโดยการใช้ยา Statin

  • หากระดับ LDL มากกว่า 130 มก.%ก็ให้ยาร่วมกับการออกกำลังกายและการควบคุมอาหาร

  • หากระดับ LDL อยู่ระหว่าง 100-129 มก.%ก็ให้คุมอาหารและออกกำลังกาย

  • หากระดับ LDL อยู่ระหว่าง 100-129 มก.%และ hdl น้อยกว่า 40 ก็ให้ยาFibric acid derivative

  • เป้าหมายของ triglyceride<150 HDL>40

ยาลดไขมัน Statin จะให้ผู้ป่วยประเภทไหน

ยาลดไขมัน Statin จะให้กับผู้ป่วยเบาหวานทุกรายที่มีภาวะดังต่อไปนี้โดยไม่ต้องดูค่าไขมัน ร่วมกับการปรับเปลี่ยนพฤติกรรม

  • มีโรคหัวใจและหลอดเลือด
  • ไม่มีโรคหัวใจและหลอดเลือด แต่อายุมากกว่า 40 ปี และมีข้อต่อไปนี้อย่างใดอย่างหนึ่ง
  • สำหรับผู้ที่อายุน้อยกว่า 40 ปี ไม่มีโรคหัวใจและหลอดเลือดจะให้ยา statin เมื่อได้ปรับพฤติกรรมแล้วระดับ LDL>100 MG%

เป้าหมายระดับไขมัน

  • ทั่วไปเป้าหมาย LDL<=100mg%
  • สำหรับผู้ที่เป็นโรคหัวใจและหลอดเลือดระดับไขมัน LDL<=70mg%
  • สำหรับผู้ที่ไขมันในเลือดสูงและได้ยาหลายขนานหากยังไม่สามารถควบคุมถึงเป้าหมายก็รักษาให้ LDLลดลง 30% จากระดับก่อนรักษา
  • Triglycerides <150 mg/dL (1.7 mmol/L)
  • HDL cholesterol>40 mg/dL (1.0 mmol/L) สำหรับชาย และ>50 mg/dL (1.3 mmol/L) สำหรับหญิง

ไขมันในเลือดสูง


ไขมันในเลือดค่าไหนจะสูง ไขมันในเลือด