CBC ตรวจเม็ดเลือดแดง เม็ดเลือดขาวและเกล็ดเลือด

การตรวจความสมบูรณ์ของเม็ดเลือดแดง CBC หรือ complete blood count เป็นการตรวจวัดเซลล์ต่างๆในเลือดได้แก่ เม็ดเลือดแดง เม็ดเลือดขาว เกล็ดเลือดโดยอาจจะตรวจด้วยเครื่องหรือโดยการส่องกล้องซึ่งจะตรวจ การตรวจความสมบูรณ์ของเม็ดเลือดซึ่งจะมีการตรวจต่างๆดังนี้

เกี่ยวกับเม็ดเลือดแดงแพทย์จะตรวจ

จำนวนเม็ดเลือดแดง เม็ดเลือดแดงจะนำออกซิเจนจากปอดไปสู่ร่างกาย และนำคาร์บอนไดออกไซด์จากร่างกายไปขับออกที่ปอด จำนวนเม็ดเลือดแดงมีปริมาณน้อยเรียกว่าโลหิตจาง ร่างกายไม่สามารถที่จะนำพาออกซิเจนไปเลี้ยงร่างกายได้เพียงพอ หากเม็ดเลือดแดงมีปริมาณมากเรียกว่า Polycythemia จะมีโอกาศเกิดเม็ดเลือดแดงอุดหลอดเลือดฝอย
ความเข็มของเลือด Hematocrit (HCT, packed cell volume, PCV). ความเข้มของเลือดเป็นการวัดปริมาตรของเม็ดเลือดแดงเมื่อเทียบกับปริมาตรของเลือด เป็นตัวบอกว่าเรามีโลหิตจางหรือไม่
Hemoglobin เป็นโปรตีนในเม็ดเลือดที่มีเหล็กเป็นส่วนประกอบที่สำคัญ ทำหน้าที่นำออกซิเจนจากปอดไปสู่เนื้อเยื่อของร่างกาย
Red blood cell indices.ประกอบไปด้วย: mean corpuscular volume (MCV), mean corpuscular hemoglobin (MCH), and mean corpuscular hemoglobin concentration (MCHC). MCV เป็นการวัดขนาดของเม็ดเลือดแดง MCH เป็นค่าของเฉลี่ยของ hemoglobinในเม็ดเลือดแดง MCHC เป็นการวัดค่า hemoglobinในเม็ดเลือดแดง ค่าเหล่านี้จะช่วยเราวินิจฉัยแยกโรคโลหิตจาง
- MCV
- MCH
- MCHC

เกี่ยวกับเม็ดเลือดขาวแพทย์จะตรวจ

เม็ดเลือดขาว White blood cell เม็ดเลือดขาวทำหน้าที่ป้องกันการติดเชื้อ เมื่อมีการติดเชื้อร่างกายจะสร้างเม็ดเลือดขาวอย่างรวดเร็วเพื่อไปทำลายเชื้อโรค เม็ดเลือดขาวมีขนาดใหญ่กว่าเม็ดเลือดแดง แต่มีปริมาณน้อยกว่าเม็ดเลือดแดง
อัตราส่วนเม็ดเลือดขาว Differential blood count (Diff) ส่วนประกอบที่สำคัญของเม็ดเลือดขาวได้แก่ neutrophils, lymphocytes, monocytes, eosinophils, และ basophils. สำหรับตัวอ่อนของ neutrophils เรียกว่า band neutrophils, เซลล์แต่ละชนิดจะมีหน้าที่ไม่เหมือนกันเช่นป้องกันการติดเชื้อ โรคภูมิแพ้

เกี่ยวกับเกล็ดเลือด

จำนวนเกล็ดเลือด Platelet count Platelet (thrombocyte) count. Platelets (thrombocytes) เป็นเซลล์ที่เล็กที่สุด เกล็ดเลือดมีบทบาทสำคัญในการทำให้เลือดหยุดไหล หากร่างกายมีเกล็ดเลือดต่ำจะทำให้เลือดออกแล้วไม่หยุด หากเกล็ดเลือดมากเกินไป เกล็ดเลือดก็จะจับเป็นลิ่มเลือดในหลอดเลือด และเป็นสาเหตุของหลอดเลือดแดงตีบ
Mean platelet volume (MPV). เป็นการวัดปริมาตรของเกล็ดเลือดเมื่อเทียบกับปริมาตรของเลือด

เหตุผลในการส่งตรวจ CBC

เพื่อวินิจฉัยการติดเชื้อ
เพื่อการวินิจฉัยโรคภูมิแพ้
เพื่อตรวจปัญหาเรื่องการแข็งตัวของเลือด ความผิดปกติของเลือด เช่นโลหิตจาง
ประเมินการสร้างเม็ดเลือดแดง เม็ดเลือดขาว
เป็นการตรวจหาโรคโลหิตจาง
ตรวจปริมาตรของเลือดที่เสียไป
Diagnose polycythemia.
วินิจฉัยโรคของเม็ดเลือดเช่น มะเร็งเม็ดเลือด
ตรวจสอบผลการตอบสนองของเม็ดเลือดต่อ ยา หรือการรักษาด้วยรังสี และเคมี

วิธีการตรวจ

การตรวจเลือด CBC ไม่ต้องอดอาหาร

เจ้าหน้าที่จะนำสายยางมารัดที่เหนือข้อศอก เพื่อให้หลอดเลือดโป่งพองเพื่อสะดวกในการเจาะเลือด
ทำความสะอาดและฆ่าเชื้อบริเวณที่จะเจาะด้วยแอลกอฮอลล์
ใช้เข็มเจาะตรงตำแหน่งเส้นเลือด บางท่านที่เส้นเลือดเล็กก็อาจจะต้องเจาะหลายครั้ง
นำขวดแก้วรองเลือดเมื่อได้จำนวนเพียงพอแล้วให้คลายสายยาง
ใช้สำลีหรือผ้าก็อซปิดและกดบริเวณที่เจาะ
ติดพลาสเตอร์

ค่าปกติของ CBC

Hemoglobin (Hgb)

ผู้ชาย:14–17.4 grams per deciliter (g/dL) หรือ 140–174 grams per liter (g/L)
ผู้หญิง:12–16 g/dL or 120–160 g/L
เด็ก:9.5–20.5 g/dL or 95–205 g/L
ทารก:14.5–24.5 g/dL or 145–245 g/L

ปกติค่า Hemoglobin จะมีค่าประมาณหนึ่งในสามของค่า Hematocrit

Hematocrit (HCT)

ผู้ชาย:42%–52% or 0.42–0.52 volume fraction
ผู้หญิง:36%–48% or 0.36–0.48 volume fraction
เด็ก:29%–59% or 0.29–0.59 volume fraction
ทารก:44%–64% or 0.44–0.64 volume fraction

Red blood cell (RBC) count

ผู้ชาย:4.5–5.5 million RBCs per microliter (mcL) or 4.5–5.5 x 1012/liter (L)
ผู้หญิง:4.0–5.0 million RBCs per mcL or 4.0–5.0 x 1012/L
เด็ก:3.8–6.0 million RBCs per mcL or 3.8–6.0 x 1012/L
เด็ก:4.1–6.1 million RBCs per mcL or 4.1–6.1 x 1012/L

Red blood cell indices

Mean corpuscular volume (MCV)—ผู้ใหญ่:84–96 femtoliters (fL)
Mean corpuscular hemoglobin (MCH)—ผู้ใหญ่:28–34 picograms (pg)per cell
Mean corpuscular hemoglobin concentration (MCHC)—ผู้ใหญ่:32–36 grams per deciliter (g/dL)

Red cell distribution width (RDW) 1

Normal:11.5%–14.5%

White blood cell (WBC, leukocyte) count

ผู้ใหญ่:5,000–10,000 WBCs per cubic millimeter (mm3) or 5.0–10.0 x 109 WBCs per liter (L)

White blood cell types (WBC differential)

Neutrophils:50%–62%
Band neutrophils:3%–6%
Lymphocytes:25%–40%
Monocytes:3%–7%
Eosinophils:0%–3%
Basophils:0%–1%

Platelet (thrombocyte) count

Adults:140,000–400,000 platelets per mm3 or 140–400 x 109/L
Children:150,000–450,000 platelets per mm 3 or 150–450 x 109/L

Mean platelet volume (MPV)

Adults:7.4–10.4 mcm3 or 7.4–10.4 fL
Children:7.4–10.4 mcm3 or 7.4–10.4 fL

cells/mcL = cells per microliter
gm/dL = grams per deciliter;
pg/cell = picograms per cell

ผลข้างเคียงของการเจาะเลือด

ผลข้างเคียงมีน้อยมาก แต่บางท่านอาจจะเจาะเลือดยากต้องเจาะหลายครั้งผลข้างเคียงที่พบได้แก่

มีเลือดออก โดยเฉพาะผู้ที่รับประทานยา aspirin warfarin
หน้ามืดเป็นลม
รอยช้ำเขียวบริเวณที่เจาะเลือดเนื่องจากไม่ได้กดหรือกดไม่แน่น
เส้นเลือดอักเสบ
มีก้อนเลือดบริเวณที่เจาะ

ปัจจัยที่มีต่อผลเลือด

หากรัดสายยางที่แขนนานเกินไปจะทำให้ผลเลือดเปลี่ยนไป
ยาบางชนิดอาจจะมีผลต่อค่าเลือด เช่นยาปฏิชีวนะ ยาขับปัสสาวะ ยาเคมีบำบัด เป็นต้น
ระดับไขมันในเลือดสูงอาจจะทำให้ฮีโมโกลบินสูงเกินความเป็นจริง
ผู้ที่ม้ามโตจะมีเกล็ดเลือดต่ำ
คนท้องจะมีปริมาณเม็ดเลือดแดงน้อย แต่เม็ดเลือดขาวสูง
การออกกำลังกาย ความเครียด และสูบบุหรี่จะมีผลต่อเม็ดเลือดขาว

ทบทวนวันที่ 23/1/2566

โดย นายแพทย์ ประพันธ์ ปลื้มภาณุภัทร อายุรแพทย์,แพทย์เวชศาสตร์ครอบครัว