การตรวจหา Alpha – fetoprotein (AFP)
เป็นการตรวจหาสาร Alpha – fetoprotein (AFP) ในเลือดแม่เพื่อเป็นการตรวจคัดกรองเบื้องต้นเพื่อค้นหาความผิดปกติของทารก หากค่าที่ได้สูงจำเป็นต้องตรวจชนิดอื่นเพื่อยืนยันการวินิจฉัย
Alfa-Fetoprotein (AFP) สามารถตรวจทารกในครรภ์ตั้งแต่ 6 สัปดาห์ขึ้นไป และระดับ AFP ในทารกจะเพิ่มขึ้นเรื่อย ๆ จะสูงสุดที่อายุครรภ์ประมาณ 13 สัปดาห์ และจะเริ่มลดลงหลังจากคลอด ในขณะที่ระดับ AFP ในเลือดมารดา (MSAFP) จะตรวจพบได้ตั้งแต่อายุครรภ์ 7 สัปดาห์ และจะสูงขึ้นเรื่อยๆ จนสูงสุดเมื่ออายุครรภ์ประมาณ 28-32 สัปดาห์ ซึ่งจะตรงข้ามกับระดับ AFP ในทารกที่จะเริ่มลดลง
วิธีการตรวจ Alpha – fetoprotein (AFP)
ตรวจโดยทำการเจาะเลือดคุณแม่ส่งห้องปฏิบัติการเพื่อหาปริมาณสาร Alpha – fetoprotein (AFP)
จะตรวจหา Alpha – fetoprotein (AFP) เมื่อไร
ระยะเวลาที่เหมาสมคือช่วงการตั้งครรภ์ 14-22 สัปดาห์ แต่ค่าจะแม่นยำในช่วง 16-18 สัปดาห์ ดังนั้นประวัติประจำเดือนต้องถูกต้อง เพราะแต่ละช่วงของการตั้งครรภ์จะมีค่า Alpha – fetoprotein (AFP) ที่ไม่เท่ากัน
ควรจะเจาะในผู้ที่ตั้งครรภ์ประเภทใด
- ผู้ที่ตั้งครรภ์อายุเกิน 35 ปี
- แม่ที่คลอดลูกพิการแต่กำเนิดมาก่อน
- มีการใช้ยาที่สงสัยว่าจะเป็นอันตรายกับเด็ก
- แม่เป็นเบาหวาน
การแปรผล
การแปรผลจะมีค่าที่สูงไปและต่ำไป การแปรผลจะต้องร่วมกับการแปรผลเลือดอื่น อายุแม่ และประวัติอื่นๆเพื่อความแม่นยำในการวินิจฉัย
ค่า Alpha – fetoprotein (AFP) สูงไปพบได้ในภาวะดังต่อไปนี้
- มีความพิการของสมองเด็ก
- ทารกไม่มีหลอดอาหาร
- ครรภ์แผด
- ที่พบบ่อยที่สุดคือจำประวัติประจำเดือนไม่ได้
ค่า Alpha – fetoprotein (AFP) ต่ำร่วมกับความผิดปกติของ hcg,estriol พบได้ในภาวะที่มีความผิดปกติของโครโมโซม Trisomy 21( Down syndrome), Trisomy 18 (Edwards Syndrome)
ข้อควรระวัง
การตรวจนี้เป็นเพียงการคัดกรองเท่านั้น หากมีค่าที่ผิดปกติจะต้องตรวจชนิดอื่นเพื่อยืนยันการวินิจฉัย
ปัจจัยที่มีผลต่อระดับ MSAFP ได้แก่
- การปนเปื้อนเลือดทารกเพียงเล็กน้อย จะทำให้ค่าตรวจ MSAFP สูงเกินจริงอย่างมาก
- น้ำหนักตัวมารดา
- โรคเบาหวานบางชนิด
- การตั้งครรภ์แฝด จะทำให้ระดับ MSAFP สูงขึ้นกว่า 2 เท่าของการตั้งครรภ์เดี่ยว
- เพศทารก โดยปกติทารกเพศชายจะให้ค่า MSAFP ในเลือดมารดาสูงกว่ามีทารกเพศหญิง
- อายุครรภ์ ควรตรวจควบคู่กับการใช้คลื่นเสียงความถี่สูง (อัลตร้าซาวด์) เพื่อลดผลบวกลวงและลบลวง
- เชื้อชาติ พบว่าคนผิวดำจะมีค่าเฉลี่ยสูงกว่าคนผิวขาว 10-15 % หญิงชาวตะวันออกจะมีระดับต่ำกว่าหญิงผิวขาวประมาณ 6%