ผลกระทบของรังสีต่อการตั้งครรภ์
หญิงที่ตั้งครรภ์เมื่อต้องได้รับการตรวจ x-ray จะมีความกังวลว่ารังสีจะมีผลต่อทารกหรือไม่ การที่แพทย์จะสั่งการตรวจรังสีในคนตั้งครรภ์แพทย์จะประเมินประโยชน์และโทษ หากมีประโยชน์มากกว่าโทษแพทย์ก็จะสั่งการตรวจ
รังสีที่เราได้รับมีกี่ประเภท
รังสีที่เราได้รับ มาจาก
- x-ray ที่ใช้ในการวินิจฉัย
- รังสีที่ใช้ในการรักษา เช่น การฝั่งแร่ ยาที่อาบรังสีเช่นการรับประทานไอโอดินฉาบรังสี
- รังสีที่เกิดจากที่ทำงาน
- รังสีที่อยู่ในสิ่งแวดล้อม เช่น โรงงานไฟฟ้านิวเคลียระเบิด
ผลกระทบของรังสีต่อทารก
- ทารกเสียชีวิตในครรภ์
- อวัยวะผิดรูป
- ปัญญาอ่อน
- มะเร็งเม็ดเลือด
- มะเร็ง
หน่วยที่ใช้วัดรังสี
หน่วยที่ใช้วัดรังสีมีด้วยกันหลายวิธี
- การวัดปริมาณรังสีที่ได้รับต่อการตรวจมีหน่วยนับคือ radiation-absorbed dose (rad) ซึ่งเป็นการวัดตามอเมริกา และ gray (Gy) ซึ่งเป็นการวัดนานาชาติ โดย 1 Gy =100 rad
- การวัดปริมาณรังสีที่ได้รับต่อหน่วยเวลาเรียกหน่วยการวัดว่า roentgen equivalent man (rem) unit และ sievert (Sv) unit โดยค่า 1 Sv = 100 rem
ผลของx-ray ต่อทารก
ผลของ x-ray ต่อทารกมีได้ 2 รูปแบบกล่าวคือ
1รูปแบบที่สามารถคาดการณ์ได้
ผลของx-ray ต่อทารกในรูปแบบนี้มักจะเกิดในขณะทารกอยู่ในครรภ์ ในขณะที่เซลล์ของทารกมีจำนวนน้อย และกำลังจะจะพัฒนาเป็นอวัยวะ และมักจะขึ้นกับปริมาณรังสีที่ได้รับ
- ในช่วงที่เริ่มจะมีการฝังตัวของทารกรังสีขนาด 0.1-0.15 Gy จะทำให้เกิดการแท้ง
- ในช่วงการตั้งครรภ์ สัปดาห์ที่ 3-7 รังสีขนาด 0.05-0.5 Gy จะทำให้มีความผิดปกติของระบบกระดูก เช่น ขนาดของศีรษะมีขนาดเล็ก
- ในช่วงที่การตั้งครรภ์สัปดาห์ที่ 8-25 ขนาดรังสี 0.05-0.5 Gy จะทำให้เกิดปัญญาอ่อน
2ผล x-ray ต่อทารกในระยะยาว
ผลต่อทารกระยะยาวจะเกิดหลังจากทารกคลอดออกมาแล้ว ซึ่งพบได้ทั้งมะเร็งเม็ดเลือดขาว มะเร็งต่อมไทรอยด์หรือมะเร็ง การเกิดโรคไม่ขึ้นกับขนาดของรังสีที่ได้รับ
การป้องกัน
การป้องกันรังสีโดยเฉพาะในช่วงการตั้งครรภ์ 3 เดือนแรก หากแพทย์สั่งการตรวจในระยะ 3 เดือนแรกคุณแม่จะต้องถามว่าการตรวจมีผลถึงบุตรหรือไม่ สมาคมรังสีของอเมริกาแจ้งว่าการใช้x-ray เพื่อการวินิจฉัยเพียงครั้งเดียวไม่มีผลต่อทารก การสัมผัสรังสีขนาดน้อยกว่า 50 mGy ก็ไม่พบว่ามีผลต่อทารก
คุณแม่จะได้รับรังสีจากการตรวจ x-ray แต่ละชนิดเท่าไร
การตรวจทางรังสีทั่วไป
- การตรวจรังสีทรวงอกจะถ่าย 2 ท่ารังสีที่ได้รับประมาณ 0.07 mrad
- การตรวจรังสีที่ท้องจะได้รับรังสีประมาณ 100 mrad
- การตรวจรังสีสำหรับผู้ที่ได้รับอุบัติเหตุซึ่งจะต้องตรวจ กระดูกแขนขา กระโหลก ชายโครงจะได้รับรังสีไม่มาก แต่หากตรวจกระดูกสะโพก หรือกระดูกเชิงกรานจะได้รับรังสีประมาณ 200 mrad
การตรวจ Computed tomography (CT) scan
การตรวจ CTนิยมใช้กันอย่างแพร่หลายเพื่อการวินิจฉัยโรค
- การตรวจ CT ที่ส่วนหัวทารกจะได้รับรังสี 0.05 rad
- การตรวจกระดูกสันหลังส่วนหน้าอก ทารกจะได้รับรังสี 0.10 rad
- การตรวจบริเวณท้องทารกจะได้รับรังสีประมาณ 0.17-0.35 rad
การตรวจโดยการกลืนแป้ง การสวนสีทางลำไส้ หรือการฉีดสีเข้าหลอดเลือด
การตรวจดังกล่าวจะเหมือนการถ่ายภาพยนต์ซึ่งจะต้องสัมผัสรังสีมากกว่าการตรวจปอด
- การฉีดสีหลอดเลือดสมอง ทารกจะได้รับรังสี 10 mrad
- การกลืนแป้งตรวจกระเพาะและลำไส้เล็กส่วนต้น ทารกจะได้รับรังสี 0.05 rad
- การกลืนแป้งตรวจลำไส้ ทารกจะได้รับรังสีอาจจะมากถึง 2 rad
การตรวจทาง Nuclear medicine
การตรวจทาง Nuclear medicine เช่นการตรวจ scan ของกระดูก ไทรอยด์ ปอด การตรวจด้วยวิธีนี้ทารกจะได้รับรังสีมากกว่าการ x-ray
- การตรวจ Ventilation/perfusion scans ทารกจะได้รับรังสี 20-50 mrad
- การรักษาต่อมไทรอยด์ด้วย Iodine-125 โดยเฉพาะในระยะการตั้งครรภ์ไตรมาศแรกจะมีโอกาศต่อมไทรอยด์ของทารกจะถูกทำลาย หากทราบว่าตั้งครรภ์หลังจากได้รับ Iodine-125 แล้วก็ให้คุณแม่ดื่มน้ำมากๆ ปัสสาวะบ่อยๆ และรับสาร potassium iodide เพื่อลดรังสีที่จะไปยังทารก ปริมาณรังสีที่ทารกได้รับอาจจะมากถึง 10 rad
การตรวจด้วยคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า Magnetic resonance imaging
เป็นการตรวจที่ปลอดภัยสำหรับทารก นอกจากจะต้องมีการฉีดสี Gadolinium เพื่อการวินิจฉัยจะมีความเสี่ยงต่อทารก ซึ่งไม่แนะนำให้ฉีดสีนี้ในระหว่างการตั้งครรภ์
ตารางแสดงการตรวจและรังสีที่ทารกได้รับระหว่างการตรวจ
การตรวจ | ค่าเฉลี่ย mGy | สูงสุด mGy |
x-ray ช่องท้อง Abdominal radiograph | 1.4 | 4.2 |
x-ray ทรวงอก Chest radiograph | < 0.01 | < 0.01 |
ฉีดสีตรวจไต IV pyelogram | 1.7 | 10 |
ตรวจกระดูกสันหลัง Lumbar spine | 1.7 | 10 |
x-ray กระดูกเชิงกราน Pelvis | 1.1 | 4 |
ตรวจกระโหลก Skull | < 0.01 | < 0.01 |
ตรวจกระดูกสันหลังบริเวณอก Thoracic spine | < 0.01 | < 0.01 |
กลืนแป้งตรวจกระเพาะ Barium meal | 1.1 | 5.8 |
สวนสีตรวจลำไส้ใหญ่ Barium enema | 6.8 | 24 |
ตรวจ CT ช่องท้อง Abdominal CT scan | 8.0 | 49 |
ตรวจ CT ช่องอก Chest CT scan | 0.06 | 0.96 |
ตรวจ CT ช่องเชิงกราน Pelvic CT scan | 25 | 79 |
ตรวจ CT ศีรษะ Head CT scan | < 0.005 | < 0.005 |
การตรวจ Ultrasonography
การตรวจด้วยคลื่นเสียงความถี่สูงสำหรับผู้ที่ตั้งครรภ์จะส่งผลถึงทารกในแง่ความรู้ที่เกิดจากคลื่นเสียงความถี่สูง โดยเฉพาะการตรวจ pulsed Doppler, color flow การป้องกันการเกิดผลเสียจากการตรวจด้วยคลื่นเสียงความถี่สูงได้แก่ การลดระยะเวลาในการตรวจ หลีกเลี่ยงอวัยวะที่สำคัญ และปฏิบัติตามคำแนะนำของเครื่องมือ
ผลต่อสุขภาพทารกจากรังสี | ผลกระทบจากโลหะหนัก | ยาฆ่าแมลงมีผลต่อทารกหรือไม่ | ผลกระทบจากสารเคมี | ผลกระทบจากยา | nutrition | สารเสพติด |