แหล่งน้ำได้เชื้อไข้หวัดนกจากอะไร

วัตถุประสงค์ของรายงานฉบับนี้

วัตถุประสงค์ของรายงานฉบับนี้เพื่อรวมรวมข้อมูลล่าสุดเกี่ยวกับการระบาดของไข้หวัดนกโดยผ่านทางแหล่งน้ำ ระบบสุขอนามัย เพื่อเป็นแหล่งของมูลสำหรับการจัดการกับแหล่งน้ำ

ข้อมูลพื้นฐาน

ท่านสามารถอ่านได้จาก

สัตว์ที่สำคัญที่นำเชื้อมาสู่แหล่งน้ำได้แก นกน้ำ หรือนกป่า Wild waterfowl โดยที่นกเหล่านี้เป็นภาหะนำโรคโดยที่ไม่มีอาการ เชื้อจะพบในน้ำลาย เสมหะและอุจาระของสัตว์ สัตว์จะขับเชื้อออกโดยเฉพาะในช่วงสองสัปดาห์แรกของการติดเชื้อ เชื้อไข้หวัดนกจะติดต่อได้นานแค่ไหนขึ้นกับความเป็นกรด และอุณหภูมิ โดยทั่วไปจะตรวจไม่พบเชื้อไข้หวัดนกหลังจากติดเชื้อแล้ว 4 สัปดาห์
เป็ด และห่าน จะพบเชื้อในเสมหะและสิ่งขับถ่ายเป็นปริมาณมาก 3 วันหลังจากได้รับเชื้อ

การขับเชื้อไข้หวัดนกในปัสสาวะและอุจาระ

เชื้อไข้หวัดนกจะูถูกขับออกทางปัสสาวะและอุจาระของคนและสัตว์ที่ติดเชื้อ

ข้อมูลเกี่ยวกับการพบเชื้อไข้หวัดนกในอุจาระและปัสสาวะของสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมและคนยังน้อย และเชื่อว่าจะไม่ใช่แหล่งแพร่เชื้อที่ทำให้เกิดการระบาดของโรคไข้หวัดนก
มีการพบเชื้อไข้หวัดนกในอุจาระของเด็กที่ป่วยเป็นไข้หวัดนก แต่ไม่พบเชื้อในปัสสาวะของเด็ก
สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมและปศุสัตว์ก็สามารถขับเชื้อออกทางปัสสาวะและอุจาระขึ้นกับตำแหน่งของการติดเชื้อและตำแหน่งที่เชื้อแบ่งตัว

ความคงอยู่ของเชื้อไข้หวัดนกในแหล่งน้ำ

เชื้อไข้หวัดนกสามารถอยู่ในน้ำๆได้นานพอสมควรหากสภาวะแวดล้อมเหมาะสม รายงานความคงอยู่ของเชื้อไข้หวัดนกในน้ำเท่าที่มีรายงานดังนี้

จากการศึกษาหนึ่งในอเมริกาพบว่าเชื้อ H3N6 สามารถอยู่ในน้ำได้นาน 32 วันเมื่ออุณหภูมิ 4 องศา อยู่ 4 วันที่อุณหภูมิ 22องศา
จากการศึกษาที่สองโดยใช้เชื้อ H3N8, H4N6, H6N2, H12N5, และ H10N7 ความสามารถในการติดเชื้ออยู่ได้ 207 วันที่อุณหภูมิ 17 องศา 102 วันที่ 28 องศา เชื้อจะอยู่ได้นาน 21-32 วันที่อุณหภูมิ17 องศา อยู่ได้นาน 5-17 วันที่อุณหภูมิ 28 องศาี้
ความคงอยู่ของเชื้อขึ้นกับ อุณหภูมิ temperature,ความเป็นกรด pH และ ความเค็มsalinity

ความคงอยู่ของเชื้อในอุจาระและปัสสาวะ

จากการศึกษาพบว่าความคงอยู่ของเชื้อขึ้นอยู่กับปัจจัยหลายอย่างได้แก่ ชนิดของเชื้อไวรัส ชนิดของสิ่งปฏิกูล อุณหภูมิ และปัจจัยสิ่งแวดล้อม จากข้อมูลการศึกษาสรุปได้ดังนี้

หากเป็ดติดเชื้อไข้หวัดนก จะขับเชื้อออกทางอุจาระในวันที่3
หากอุจาระแห้งจะไม่พบเชื้อไขหวัดนกในวันรุ่งขึ้น แต่หากอุจาระเปียกยังสามารถตรวจพบเชื้อไข้หวัดนกเมื่อ 7 วัน
หากอุณหภูมที่ 4 องศาสามารถตรวจพบเชื้อที่20วัน

พอจะสรุปได้ว่าอุจาระที่สดจะทำให้ติดเชื้อได้ง่าย และการติดเชื้อจะเกิดได้ง่ายเมื่ออุจาระนั้นเปียก อุณหภูมิที่สูงจะทำให้เชื้อตายเร็ว ดังนั้นมักจะพบการระบาดในฤดูหนาว แต่จากการศึกษาพบว่าเชื้อสามารถรอดชีวิตที่อุณหภูมิที่สูงขึ้น ทำให้เกิดการระบาดในฤดูร้อน

วิธีการติดเชื้อ

ในขณะนี้ยังไม่ทราบกลไกการติดต่อจากนกสู่คน คนที่ติดเชื้อมักจะมีประวิติการสัมผัสไก่ที่เป็นโรคหรือสัมผัสกับกรงหรือสิ่งปฏิกูล เชื้อว่าการติดต่อจากนกสู่คนโดยการหายใจเอาเสมหะที่ปนเชื้อ droplets หรือเชื้อในอากาศ airborne droplet nuclei, โดยผ่านทางจมูก ตา และปาก
ยังมีข้อมูลน้อยมากเกี่ยวกับการติดเชื้อไข้หวัดนกผ่านทางแหล่งน้ำ แต่เชื่อว่าการติดต่อระหว่างนกและเป็ดเกิดจากวิธีนี้

โอกาสที่คนจะได้รับเชื้อไข้หวัดนกจากสิ่งแวดล้อมมีหรือไม่

จากข้อมูลเบื้องดังได้กล่าวมาแล้วว่าเชื้อไข้หวัดนกสามารถอยู่ในสิ่งแวดล้อมได้ระยะเวลาหนึ่งโดยเฉพาะในอากาศที่เย็น และเปียก และจากข้อมูลพบว่าคนเราสามารถติดเชื้อไข้หวัดนกได้หลายวิธี ทำให้เกิดคำถามว่าคนเรามีโอกาสได้รับเชื้อไข้หวัดนกจากสิ่งแวดล้อมอะไรบ้าง

ดื่มน้ำที่มีเชื้อไข้หวัดนกจากแหล่งน้ำ เช่น บ่อน้ำ แม่น้ำ น้ำฝนที่ได้จากการรองน้ำจากหลังคา
น้ำอาบ น้ำใช้
แหล่งน้ำที่ปนเปื้อนเชื้อ
อาชีพที่ต้องสัมผัส เช่น เกษตรกร คนทำลายสิ่งปฏิกูล

ความเสี่ยงของการได้รับเชื้อ

แหล่งน้ำธรรมชาติ

ตามแหล่งน้ำธรรมชาติ เช่นคลอง หนอง แม่น้ำ จะเป็นแหล่งที่พักดื่มน้ำและหาอาหารของนกป่าหรือนกน้ำ เมื่อนกที่มีเชื้อขับถ่ายอุจาระจะทำให้แหล่งน้ำนั้นปนเปื้อนเชื้อไข้หวัดนก ปริมาณเชื้อในน้ำขึ้นอยู่กับจำนวนนกที่ติดเชื้อ อุณหภูมิ ความเป็นกรด ระยะเวลาที่เชื้ออยู่ในน้ำ

จากการศึกษาทางระบาดยังไม่พบว่าคนเป็นโรคจากการดื่มน้ำจากแหล่งธรรมชาติ แต่จากทฤษฎีโอกาสที่คนจะได้รับเชื้อนั้นมีดังนั้นการใช้แหล่งน้ำจากธรรมชาติควรจะได้รับการฆ่าเชื้อโดยการใส่คลอรีน หรือการต้มก่อนการใช้เสมอ

อาบน้ำ้หรือว่ายน้ำในคลองจะติดเชื้อหรือไม่

ตามแหล่งน้ำธรรมชาติอาจจะมีเชื้อไข้หวัดนก การอาบหรือว่ายน้ำในแหล่งน้ำที่ปนเปื้อนเชื้อไข้หวัดนก โดยทางทฤษฎีเชื้ออาจจะเข้าสู่ร่างกายทางปาก ตา เยื่อบุจมูก แต่ยังขาดหลักฐาน แต่มีรายงานผู้ป่วยสองรายที่เวียดนามและกัมพูชาที่เป็นไข้หวัดนกโดยมีประวัติการอาบน้ำจากแหล่งที่ทิ้งซากสัตว์ แต่ก็ไม่มีข้อสรุปที่แน่ชัดว่าเกิดจากการใช้น้ำ

ดังนั้ควรจะแนะนำให้ผู้ที่อยู่ใกล้แหล่งน้ำธรรมชาติให้ทราบถึงโอกาสของการติดเชื้อจากการใช้แหล่งน้ำเหล่านั้น

การติดเชื้อจากท่อระบายสิ่งปฏิกูล

จากการรระบาดของSARS ที่ประเทศฮ่องกงพบว่าเชื้อสามารถกระจายทางท่อระบายของเสียโดยเฉพาะท่อที่มีรอยรั่ว และจากการศึกษาสามารถพบเชื้อไข้หวัดนกในอุจาระ นอกจากนั้นหากระบบการกำจัดสิ่งปฏิกูลของคนและสัตว์ใช้ร่วมกันจะทำให้เชื้อมีโอกาสแพร่กระจายได้มากขึ้น

การทำงานดูส้วมจะเสี่ยงต่อการติดเชื้อหรือไม่

ในภาวะปกติคนจะไม่มีเชื้อไข้หวัดนกในอุจาระ แต่คนที่เป็นไข้หวัดนกจะมีเชื้อในอุจาระ ดังนั้นอุจาระของคนที่เป็นโรคควรจะบำบัดเพื่อลดปริมาณเชื้อ และคนที่กำจัดจะต้องสวมเครื่องป้องกัน เช่น เสื้อคลุม แว่น หน้ากากเป็นต้น