ความเครียดที่เกิดจากการสูญเสีย Post traumatic stress disorder (PTSD)

เมื่อเหตุการณ์ใดที่ทำให้เกิดการสูญเสียหรือการเปลี่ยนแปลงอย่างมากมาย เช่นน้ำท่วมบ้าน ไฟไหม้บ้าน แผ่นดินไหว อุบัติเหตุ การสูญเสียคนหรือสิ่งอันเป็นที่รัก บางคนถูกข่มขืน ภาวะเครียดหรือภาวะกดดันจะเกิดทันทีอย่างมากมาย ผู้ที่ได้รับประสบการณ์ดังกล่าวอาจจะปัญหาเรื่องงานและความสัมพันธ์ระหว่างบุคคล สำหรับเด็กก็อาจจะเกิดปัญหาเรื่องการเรียน การแยกตัวการตอบสนองทางอารมณ์เมื่อเกิดความสูญเสีย

มีความจำเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องเรียนรู้การตอบสนองทางอารมณ์เมื่อเกิดการสูญเสีย สิ่งแรกที่จะเกิดการช็อก และการปฏิเสธความจริงทั้งสองอย่างดังกล่าว เป็นการตอบสนองปกติของร่างกายเพื่อป้องกันตัวเอง ภาวะช็อกเป็นภาวะที่ผู้ป่วยมักจะเล่าให้แพทย์ฟังผู้ป่วยจะมีอาการเป็นลม มึนงงไม่รับสภาพ หรือร้องไหม้อย่างมาก ส่วนการปฏิเสธคือการไม่ยอมรับความจริงว่าเหตุการณ์ได้เกิดขึ้นแล้วและไม่ยอมรับผลที่จะเกิดตามมาหลังจากภาวะช็อก และปฏิเสธผ่านไปผู้ป่วยก็อาจจะมีอาการอื่นตามมาซึ่งไม่เหมือนกันในแต่ละคน

  • มักจะเกิดความจำเกี่ยวกับเหตุการณ์นั้นเกิดขึ้นบ่อยๆ

  • มักจะฝันร้ายเกี่ยวกับเหตุการณ์นั้น

  • มักจะเกิดอาการกลังหรือตกใจเหมือนเหตุการณ์เพิ่งจะเกิดขึ้น

  • ผู้ป่วยอาจจะเกิดอาการหวาดกลัวเกิดขึ้นเหมือนตอนเกิดเหตุการณ์หากมีสิ่งที่คล้ายเคียงกันกระตุ้น เช่นเสียงรถพยาบาล เห็นรถตำรวจ ฯลฯ

  • ผู้ป่วยอาจจะมีอารมณ์เปลี่ยนแปลงได้ง่าย โกรธง่าย หงุดหงิด
  • ผู้ป่วยบางคนจะจำเหตุการณ์นั้นฝังใจทำให้ใจสั่นเหงื่อออก ผู้ป่วยอาจจะมีปัญหาเรื่องการรับประทานอาหารหรือนอนหลับ
  • ผู้ป่วยที่มีโรคประจำตัวอาการของโรคอาจจะแย่ลงเมื่อมีภาวะเครียดกระตุ้น

ผู้ป่วยมักจะหลีกเลี่ยงความทรงจำที่ทำร้ายจิตใจผู้ป่วย โดยมีพฤติกรรมที่แสดงออกดังนี้

  • พยายามหลีกเลี่ยงความคิดหรือความรู้สึกเกี่ยวกับเหตุการณ์นั้น
  • พยายามหลีกเลี่ยงของหรือสถานที่เกิดเหตุ
  • จำเหตุการณ์ที่สำคัญในขณะเกิดเหตุไม่ได้
  • มีปัญหาเรื่องความสัมพันธ์กับบุคคลอื่น เช่นคนในครอบครัว เพื่อร่วมงาน ผู้ป่วยอาจจะชอบเก็บตัว

หากปล่อยไว้นานๆก็จะเกิดอาการนอนไม่หลับ ตื่นง่าย โกรธง่าย หงุดหงิด ไม่มีสมาธิ

การตอบสนองทางอารมณ์ต่อความสูญเสียของแต่ละคนแตกต่างกันอย่างไร

บางคนอาจจะตอบสนองอย่างทันทีและรุนแรงหลังจากนั้นก็เป็นปกติ แต่บางคนอาการอาจจะเกิดหลังจากเหตุการณ์ผ่านไปเป็นเดือนหรือเป็นปี นอกจากนั้นอาการที่เกิดก็มีการเปลี่ยนแปลงอยู่ตลอดเวลา ปัจจัยที่มีผลต่อภาวะเครียดได้แก่

  • ความรุนแรงของเหตุการณ์ที่เกิด หากเหตุการณ์รุนแรงมากก็ต้องใช้เวลามาก
  • ความสามารถของแต่ละคนที่จะแก้ไขปัญหา
  • สภาพจิตใจและสุขภาพก่อนเกิดเหตุการณ์หากเช่นมีปัญหาเรื่องจิตใจหรือโรคทำให้ต้องใช้เวลานานในการฟื้นคืน

การช่วยตัวเองและครอบครัว

หลังเหตุการณ์ผ่านไปท่านมีหลายวิธีที่จะทำให้ความเครียดลดน้อยลงดังนี้

  • ให้เวลากับตัวเองในการปรับตัวและลืมเหตุการณ์ดังกล่าว
  • ท่านต้องหาคนที่เข้าใจและสามารถเป็นที่ปรึกษาให้กับท่านได้ แต่ต้องไม่ใช่คนที่สูญเสียเหมือนกับท่านเพราะอาจจะทำให้เหตุการณ์แย่ลงอีก ท่านอาจจะจดลงในสมุดบันทึกประจำวันหรือพูดกับเพื่อน
  • หากลุ่มที่มีประสบการณ์ช่วยเหลือ เช่นกลุ่มที่ช่วยผู้ประสบภัย กลุ่มช่วยหญิงที่ถูกข่มขืน กลุ่มเหล่าจะให้คำปรึกษาถึงการดำรงชีพ
  • ให้ผักผ่อนให้พอเพียงหากนอนไม่หลับควรปรึกษาแพทย์ รับประทานอาหารที่มีคุณภาพหลีกเลี่ยงสุรา บุหรี่
  • รับประทานอาหารให้เป็นเวลา ออกกำลังกายสม่ำเสมอ หางานอดิเรกที่ชอบทำ
  • หลีกเลี่ยงการตัดสินใจสำคัญหรือกิจการที่ทำให้เกิดความเครียดมาก

หากมีอาการเหล่านี้ควรปรึกษาแพทย์

  • ฝันร้ายเกี่ยวกับเหตุการณ์
  • มีปัญหาเกี่ยวกับการนอนหลับ หรือเบื่ออาหาร
  • มีความวิตกหรือกลัวโดยเฉพาะเมื่อมีเหตุการณ์ชวนให้นึกถึงอดีต
  • หงุดหงิดและตื่นเต้นง่าย โกรธง่าย
  • ซึมเศร้าหรืออ่อนเพลียท้อถอย
  • ความจำเสื่อมลง
  • ความคิดสับสน ไม่มีสมาธิ ตัดสินใจไม่ดี 
  • แยกตัวไม่สังคมกับคนอื่น
  • ร้องไห้ไม่มีเหตุผล รู้สึกชีวิตสิ้นหวัง
  • ไม่กล้าเผชิญหน้ากับคนหรือสถานที่เกิดเหตุการณ์ 

ผู้ป่วยส่วนใหญ่จะสามารถแก้ปัญหาได้ด้วยตัวเองแต่ถ้าหากไม่สามารถทำได้มีความวิตกกังวลสูง รบกวนคุณภาพชีวิตของตัวเอง ต้องปรึกษาแพทย์หรือนักจิตเพื่อแก้ปัญหา

กลับหน้าเดิม