Reticulocyte Count

เซลล์เม็ดเลือดแดงชนิด Reticulocyte เป็นเซลล์ตัวอ่อนของเม็ดเลือดแดงอยู่ระหว่างเซลล์ตัวแก่เม็ดเลือดแดงและ nucleated red blood cell ปกติจะพบเซลล์นี้ในปริมาณเล็กน้อยในกระแสเลือด เนื่องจากยังเป็นเซลล์ตัวอ่อน ซึ่งมีร่องรอยของนิวเคลียสเหลือเป็นจุดสีม่วงอมน้ำเงินติดอยู่ (มองด้วยกล้องขยาย จะเห็นคล้ายตาข่าย) มันจึงมีคุณสมบัติยังไม่พร้อมที่จะเข้ามาทำหน้าที่เหมือนเม็ดเลือดแดงทั่วไป การที่มี Reticulocyte เข้ามาอยู่ในกระแสเลือดมากกว่าเกณฑ์ปกติ จึงแสดงว่า อาจเกิดความผิดปกติของไขกระดูก ซึ่งเป็นแหล่งกำเนิดการผลิตเม็ดเลือดแดง หรือร่างกายอาจมีการสูญเสียเลือด หรืออาจมีความต้องการออกซิเจนมากผิดปกติ จึงต้องเร่งส่ง Reticulocyte เข้าสู่กระแสเลือด รวมทั้งอาจแสดงว่ากำลังเกิดโรคโลหิตจาง

ค่าปกติของ Reticulocyte Count

Reticulocyte Count : 0.5 – 2.0 % ของ RBC หรือ 30,000-130,000 per microliter.

จุดประสงค์เพื่อ

เป็นการหาสาเหตุของโลหิตจางหากผลเลือด CBC, RBC count, hemoglobin หรือ hematocrit
เพื่อประเมินการทำงานของไขกระดูก ว่าสามารถตอบสนองต่อภาวะโลหิตจางได้หรือไม่
เพื่อเป็นการแยกหาสาเหตุของโลหิตจางที่
เป็นการติดตามการตอบสนองต่อการรักษาของโลหิตจาง จากการขาดธาตุเหล็กค่ะ
ดูการตอบสนองของไขกระดูกหลังจากรักษาด้วยเคมีบำบัด
เป็นการติดตามการทำงานของไขกระดูกหลังจากที่มีการเปลี่ยนถ่ายไขกระดูก

วิธีการตรวจ

การตรวจนไม่อยากเพียงแค่หยดเลือด 1 หยดลงในแผ่นสไลด์ แล้วนับจำนวนเม็ดเลือดแดงตัวอ่อนต่อเม็ดเลือดแดงตัวแก่100ตัว การรายงานจะรายงานเป็น

Reticulocyte (%) = [Number of Reticulocytes / Number of total Red Blood Cells] X 100

การตรวจอื่นๆที่มักจะตรวจเมื่อพบว่าค่า Reticulocyte Count ผิดปกติ

การตรวจหาปริมาณเหล็กในเลือด
ตรวจหาปริมาณวิตามิน Vitamin B12 และกรด Folate
เอ็นไซม์ G6PD
ฮอร์โมนที่กระตุ้นการสร้างเม็ดเลือดแดง Erythropoietin
บางรายอาจจะต้องเจาะไขกระดูก bone marrow aspiration and biopsy

แพทย์จะสั่งตรวจ reticulocyte count เมื่อไร

ผลการตรวจ CBC พบว่ามีการลดลงของจำนวนเม็ดเลือดแดง มีการลดลงของเฮมาโกลบิน hemoglobinมีการลดลงของความเข้มข้นของเลือด hematocrit
แพทย์ต้องการประเมินการทำงานของไขกระดูก
ผู้ที่มีอาการของภาวะโลหิตจาง หรือเลือดออกเรื้อรัง ซึ่งจะมีอาการ ซีด เหนื่อยง่าย หายใจหอบ เพลีย ขาดพลัง
ผู้ที่มีโรคเกี่ยวกับการสร้างเม็ดเลือดแดงเช่น iron deficiency anemia, vitamin B12 or folate deficiency, หรือ kidney disease และอยู่ระหว่างการรักษาเพื่อประเมินผลการรักษา
ผู้ที่จะต้องรักษาด้วยเคมีหรือรังสีบำบัด
ผู้ที่จะทำการปลูกถ่ายไขกระดูก

การแปลผล

การแปลผลเลือดจะต้องแปลผลร่วมกับการตรวจเลือดอื่นๆเช่น CBC, RBC count, hemoglobin hematocrit โดยหลักแล้ว reticulocyte count จะบ่งบอกการทำงานของไขกระดูก หากพบว่ามีโลหิตจางค่า reticulocyte count ควรจะสูงขึ้น

ค่า reticulocyte count ที่สูงมีสาเหตุ

การมีเลือดออกหรือเสียเลือดเช่นเลือดออกทางเดินอาหาร การแท้งบุคร ริดสีดวง ค่า reticulocyte count จะขึ้นภายใน 2-3วันหลังจากมีการเสียเลือด สำหรับผู้ที่เสียเลือดเรื้อรังก็จะมีปริมาณ reticulocyte count สูงอยู่ตลอดเวลา
โรคโลหิตจางที่มีการแตกของเม็ดเลือดแดง Hemolytic anemia เช่น thalassemia, G6PD SLE
เม็ดเลือดแดงแตกในทารก Hemolytic disease of the newborn
หลังจากมีเลือดออก หรือภาวะขาดออกซิเจน
ระยะฟื้นตัวจากการให้เคมีบำบัดหรือรังสีรักษา
เม็ดเลือดแดงอาจถูกทำลายจากเหตุต่าง ๆ เชน จากระบบภูมิคุ้มกัน หรือจากโรคของ เฮโมโกลบิน หรือจากโรคม้ามโต
การตอบสนองต่อการรักษาอาการขาดธาตุเหล็ก วิตามิน บี 12 หรือฟอเลต อาจมีการกระตุ้นให้

หากตรวจเลือดแล้วพบว่าเป็นโลหิตจางแต่ reticulocyte count ไม่ขึ้นแสดงว่าจะมีปัญหาในขบวนการผลิตเม็ดเลือดแดง เช่นโรคที่ไขกระดูก หรือขาดวิตามินหรือแร่ธาตุที่สำคัญ หรือขาดฮอร์โมน

ค่า reticulocyte count ที่ต่ำมีสาเหตุ

ขาดธาตุเหล็ก
โรค Pernicious anemia หรือขาดกรดโฟลิก folic acid deficiency
ไขกระดูกฝ่อ Aplastic anemia
ได้รับรังสีรักษา Radiation therapy หรือเคมีบำบัด
ไขกระดูกทำงานผิดปกติเนื่องจากการติดเชื้อ หรือเนื้องอกอาจกำลังเป็นโรคมะเร็ง
เป็นโรคไตวายรุนแรง kidney disease
อาจเกิดโรคไขกระดูกล้มเหลว (bone marrow failure)
ยา

แสดงว่าร่างกายมีการสร้างเม็ดเลือดแดงออกมามากซึ่งอาจจะมีสาเหตุ

โรคหัวใจแต่กำเนิดทำให้ร่างกายขาดออกซิเจน
ภาวะขาดน้ำ
โรคถุงลมโป่งพอง
โรคไขกระดูกที่มีการสร้างเม็ดเลือดแดงมาก

หากค่าเม็ดเลือดแดงน้อยกว่าปกติ

มีเลือดออด
โรคไต
ไขกระดูกไม่ทำงาน
ขาดสารอาหาร เช่นธาตุเหล็ก วิตามินบี12 กรดโฟลิก
คนตั้งครรภ์เนื่องจากคนท้องมีปริมาณน้ำมากกว่าปกติ