บทบาทของดูแลผู้ป่วยไข้เลือดออก
การดูแลผู้ป่วยที่สงสัยว่าจะเป็นไข้เลือดออก หรือไข้เลือดออกในระยะเริ่มแรกที่อาการยังไม่หนักมาก ญาติจะต้องดูแลผู้ป่วยอย่างใกล้ชิด และติดตามอาการที่สำคัญเพื่อที่จะสามารถวินิจฉัยโรคแทรกซ้อนได้ตั้งแต่เริ่มเป็น
อุปกรณ์หรือความรู้ที่จำเป็นสำหรับผู้ดูแล
- ปรอทวัดไข้
- เครื่องวัดความดันโลหิต
- กระบอกสำหรับตรวงปัสสาวะ
- ผ้าสำหรับเช็ดตัวลดไข้
- น้ำผลไม้หรือน้ำซุปสำหรับผู้ป่วยที่รับประทานอาหารไม่ได้
- ความรู้เรื่องการวัดสัญญานชีพ
- ความรู้เรื่องการรั่วของพลาสม่า และอาการเริ่มต้อนของช็อก
- ตารางสำหรับติดตามการดำเนินของโรค
บทบาทของผู้ดูแลผู้ป่วย
- เตรียมอุปกรณ์ดังกล่าวข้างต้น
- ให้การดูแลผู้ป่วยตามกล่าวข้างต้น
- การบันทึกอาการของผู้ป่วย สัญญาณชีพ จำนวนปัสสาวะ ลงในแผนการติดตามผู้ป่วย
- ประสานงานกับเจ้าหน้าที่สาธารณสุขหรือแพทย์
- รายงานแพทย์หรือเจ้าหน้าที่สาธารณสุขทันทีหากเกิดอาการดังกล่าว
- หากเกิดอาการต่อไปนี้ให้รายงานใน 1-8 ชั่วโมง
อาการที่ต้องรายงานทันที
- มีการเปลี่ยนแปลงของการรู้สติ เช่นสับสน กระสับกระส่าย เอะอะโวยวาย พูดจาหยาบคาย
ไม่รู้สึกตัว
- มีอาการช็อก ได้แก่
- ตัวเย็นชื้น เหงื่อออก เขียว สีผิวคล้ำลง ตัวลายๆ
- ชีพจรเบา เร็ว หรือ > 130/นาทีในเด็กโต/ ผู้ใหญ่ หรือ > 140/ นาที ในเด็กทารก
- Pulse pressure แคบ ≤ 20 มม.ปรอท
- ความดันต่ำ (hypotension)
- การตรวจระบบไหลเวียนของเส้นโลหิตฝอยที่บริเวณปลายมือปลายเท้าไม่ดี (การตรวจโดยใช้นิ้วกดบริเวณปลายนิ้วมือ / นิ้วเท้าแล้วปล่อยทันที ถ้าระบบไหลเวียนไม่ดี
บริเวณปลายนิ้วมือ/นิ้วเท้าที่ถูกกดจะยังคงซีดขาวอยู่เป็นเวลานานกว่า 2 วินาที (capillary refill > 2 วินาที)
- Oxygen saturation < 95%
- มีเลือดออกมากประมาณ 10% ของ total blood volume (6-8 ซีซี/กก.)
- ชัก
- อาเจียน/ ปวดท้องมาก
- IV fluid leak และไม่สามารถเปิดเส้นใหม่ได้
- มีผลการตรวจทางห้องปฏิบัติการผิดปกติที่จำเป็นต้องได้รับการแก้ไขอย่างเร่งด่วน เช่น น้ำตาลต่ำ แคลเซี่ยมต่ำ โซเดียมต่ำ มี metabolic acidosis ฯลฯ.
อาการที่ต้องรายงานให้แพทย์ทราบ (ภายใน 1-8 ชม.)
- อาเจียน/ ปวดท้อง/ รับประทานอาหารไม่ได้
- มีภาวะขาดน้ำ เช่นริมฝีปากแห้ง ผิวหนังตั้ง (fair to poor skin turgor) อ่านเรื่องขาดน้ำ
- หอบ
- ปัสสาวะสีดำ หรือน้ำตาลเข้ม (hemoglobinuria)
- ไม่ปัสสาวะภายใน 8 ชม. หรือปัสสาวะน้อยกว่า 0.5 ซีซี/กก./ชม.ในระยะวิกฤติ หรือปัสสาวะ > 1-2 ซีซี/กก./ชม. ในระยะวิกฤติและระยะฟื้นตัว
- เกล็ดเลือด ≤ 100,000 เซล/ลบ.มม. หรือ Hct ≥ 45% หรือ Hct เพิ่มจากเดิม 10-20%
- ผู้ป่วยมีอาการตาบวม ท้องอืดมาก
- ปัญหาด้านจิตใจของผู้ป่วย/ ญาติ
อาการที่เป็นสัญญาณที่ดีของโรคที่ต้องรายงานเพื่อปรับแผนในการรักษา
- รับประทานอาหารได้มาก
- มีผื่นขึ้นที่ขา แขน
- คันขา แขน หรือบริเวณฝ่ามือ ฝ่าเท้า
ไข้เลือดออก ชนิดของไข้เลือดออก การดำเนินของโรค การดูแล การทำtourniquet การระบาด ผลการตรวจเลือด การป้องกัน ยุง วิธีการดูแลผู้ป่วย การรับรู้อาการช็อกระยะเริ่มแรก
