โยคะ Râja-Yoga
เป็นโยคะสำหรับพระราชาหรือสำหรับในวังเป็นโยคะต้นแบบซึ่งได้มีการบันทึกในตำรา Yoga-Sûtra of
Patanjali (c. 200 A.D.).ซึ่งได้กล่าวไว้ว่าการฝึกโยคะเป็นวิธีการควบคุมจิตใจให้สงบ
ทำให้เลือดลมหรือพลังงานไหลเวียนไปได้ทั่วร่างกายโดยไม่ติดขัด
กระบวนการฝึกโยคะเพื่อทำให้จิตใจสงบลงนั้นได้รับการจัดระบบไว้ 8
ขั้นตอนหรือที่เรียกว่าวิถีทั้งแปดซึ่งประกอบไปด้วย
- ยะมะ หรือ Moral discipline (Yama)
คือศีลธรรมและจริยธรรมที่จะช่วยให้คนอยู่ในสังคมได้อย่างเป็นสุข
เป็นสังคมที่ช่วยเหลือซึ่งกันและกัน ไม่เบียดเบียนกันซึ่งมีองค์ประกอบที่สำคัญคือ
- การไม่ฆ่าฟันหรือทำร้ายผู้อื่น ต้องให้ความรักผู้อื่น
- ต้องรักษาความสัตย์ คิดและพูดสิ่งที่ดีและเป็นประโยชน์
- ไม่โลภ
ไม่มีความอยากได้ของผู้อื่น ไม่อยากได้หรืออยากมีเกินความเป็นจริง
- ทำงานหรือทำหน้าที่ของตัวเองให้เต็มความสามารถ
ฝึกจิตของตัวเองให้ควบคุมตัวเองในเรื่องของการคิด การพูดและการทำ
- ไม่สะสมสิ่งที่มีเกินความจำเป็น ยอมรับสิ่งที่เกิดขึ้น
-
นิยะมะ Self-restraint (Niyama) หรือความมีวิถีแห่งตนได้แก่
- การรักษาร่างกายให้สะอาดด้วยการอาบน้ำ
การรักษาจิตใจให้บริสุทธิ์ด้วยการฝึกโยคะและฝึกลมปราน
- ฝึกตนเองให้พอใจในสิ่งที่ตัวเองมีอยู่ จิตใจที่ไม่รู้จักพอจะขาดพลังจิต
ขาดทิศทางและยากที่จะสงบลงได้
- ความเพียรพยายามในการควบคุมกาย วาจาและใจให้ทำในสิ่งที่ดีๆ
- ศึกษาเกี่ยวกับธรรมและตนเองเพื่อที่จะหาทางแกไขปัญหาต่างๆได้อย่างเหมาะสม
- ฝึกปฏิบัติให้ลดความโลภ โกรธ หลง
-
อาสนะPosture
(Asana) หมายถึงท่าในการฝึกโยคะ
เป็นท่าสำหรับการบริหารร่างกาย
ฝึกยืดกล้ามเนื้อกระตุ้นให้การทำงานประสาทและต่อมต่างๆ
- พรานายะมะ
Breath control (Prânâyâma)เป็นการฝึกกำหนดลมหายใจโดยเป็นการฝึกการหายใจเข้า
การหายใจออก และการกลั้นหายใจ
- พรายาหาระ
Sensory inhibition (Pratyâhâra)
หมายถึงการควบคุมความรู้สึกต่าง รู้สึกอยากได้ รู้สึกโกรธ
เมื่อจิตใจไม่ติดยึดกับวัตถุหรืออารมณ์ก็ทำให้จิตใจผู้นั้นบริสุทธิ์และมีพลังงานในการคิดหรือทำดี
- ธารนะ
Concentration (Dhâranâ) คือความมีสมาธิจดจ่อในสิ่งที่กระทำอยู่เมื่อกายอยู่ในท่าโยคะให้จิตใจสนใจแต่เรื่องลมหายใจไม่คิดเรื่องอื่น
- ธยานะMeditation
(Dhyâna) คือการที่จิตใจที่เพ่งอย่างต่อเนื่องจนเกิดสมาธิ
ไม่ว่าจะเปลี่ยนท่าโยคะไปท่าใดผู้ฝึกก็ยังมีจิตใจไม่วอกแวก
หากฝึกถึงขั้นนี้ร่างกายจะรู้สึกเบาสบาย มั่นคง จิตใจแจ่มใส
- สมาธิหรือฌาณ
Ecstasy (Samâdhi) เป็นเป้าหมายสูงสุดของการฝึกโยคะ ทางพุทธเรียกฌาณ ร่างกายจิตใจอยู่ในสภาวะพัก
มีความสงบนิ่งสมดุล ผู้ฝึกจะมีสติและรู้ตัวอยู่ตลอดเวลา
เป้าหมายของการฝึกโยคะ Râja-Yoga คือการปลดปล่อยตัวเองจากโลภ โกรธ หลงและมีสมาธิ