โรคไขมันพอกตับที่ไม่ใช่แอลกอฮอล์ (NAFLD): คำแนะนำที่ครอบคลุม

โรคไขมันพอกตับแบบไม่ดื่มแอลกอฮอล์ (NAFLD) ภัยเงียบที่ไม่ควรมองข้าม

โรคไขมันพอกตับแบบไม่ดื่มแอลกอฮอล์ (Nonalcoholic fatty liver disease: NAFLD) คือ ภาวะที่มีไขมันสะสมในตับมากเกินไป โดยไม่ได้เกิดจากการดื่มแอลกอฮอล์ เป็นโรคตับที่พบได้บ่อยที่สุด โดยเฉพาะในผู้ที่มีภาวะอ้วน หรือมีน้ำหนักเกิน โรคนี้มักไม่แสดงอาการในระยะแรก แต่หากปล่อยทิ้งไว้ อาจนำไปสู่ภาวะตับอักเสบ ตับแข็ง และมะเร็งตับได้

สาเหตุของ NAFLD

• ภาวะอ้วน: โดยเฉพาะไขมันสะสมในช่องท้อง
• ภาวะดื้อต่ออินซูลิน: ร่างกายไม่ตอบสนองต่ออินซูลิน ทำให้ระดับน้ำตาลในเลือดสูง
• ไขมันในเลือดสูง: ระดับไตรกลีเซอไรด์สูง และระดับ HDL cholesterol ต่ำ
• พันธุกรรม: มีประวัติคนในครอบครัวเป็น NAFLD
• ยาบางชนิด: เช่น สเตียรอยด์ ยาต้านไวรัสบางชนิด
• โรคบางชนิด: เช่น โรคเบาหวาน โรคไทรอยด์ โรคหยุดหายใจขณะหลับ

โรคไขมันพอกตับที่ไม่มีแอลกอฮอล์ (NAFLD) เป็นภาวะร้ายแรงที่ไขมันส่วนเกินสะสมอยู่ในเซลล์ตับ ทำให้เกิดภาวะไขมันพอกตับ ซึ่งอาจพัฒนาไปสู่ภาวะไขมันพอกตับที่ไม่มีแอลกอฮอล์ และเพิ่มความเสี่ยงของมะเร็งเซลล์ตับ ทั่วโลก ความชุกของ NAFLD ในผู้ใหญ่อยู่ที่ประมาณ 25.2%

• ตั้งแต่ระดับต่ำที่ 13.5% ในแอฟริกาไป
• จนถึงสูงถึง 31.8% ในตะวันออกกลาง
• และอเมริกาเหนือที่ 24.1%

ความเสี่ยงของ NAFLD สูงขึ้นอย่างมากในผู้ที่มีโรคอ้วนหรือเบาหวานชนิดที่ 2 (43–92%)

ไตรเอซิลกลีเซอรอลในตับมาจากสามแหล่ง:

1. ในคนที่มีสุขภาพดีร้อยละ5ของไขมันเกิดจากการสร้างจากกลูโคสที่เรียกว่า de novo lipogenesis ส่วนผู้ที่เป็นไขมันพอกตับ NAFLD ไขมัน Triglyceride มาจาก de novo lipogenesis สูงกว่ามากร้อยละ26
2. การสลายไขมันของไตรกลีเซอไรด์ที่เก็บไว้จากเนื้อเยื่อไขมันไตรกลีเซอไรด์ส่วนใหญ่ (60–80%) มาจากเนื้อเยื่อไขมัน เนื้อเยื่อไขมันถูกเร่งโดยการดื้อต่ออินซูลิน
3. และไขมันที่ได้จากอาหาร 15% มาจากอาหาร

อาการของ NAFLD

• ส่วนใหญ่มักไม่มีอาการ: โดยเฉพาะในระยะแรก
• บางรายอาจมีอาการ: อ่อนเพลีย ปวดหรือรู้สึกไม่สบายบริเวณชายโครงขวา ตับโต

ภาวะแทรกซ้อนของ NAFLD

• ตับอักเสบ: ไขมันที่สะสมในตับ ทำให้เกิดการอักเสบ
• ตับแข็ง: เกิดพังผืดในตับ ทำให้ตับทำงานผิดปกติ
• มะเร็งตับ: เพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดมะเร็งตับ
• โรคหัวใจและหลอดเลือด: เพิ่มความเสี่ยงต่อโรคหัวใจ หลอดเลือดสมอง และโรคหลอดเลือดส่วนปลาย

การวินิจฉัย NAFLD

• ซักประวัติ: สอบถามประวัติการดื่มแอลกอฮอล์ ประวัติโรคประจำตัว และยาที่ใช้
• ตรวจร่างกาย: คลำดูขนาดของตับ
• ตรวจเลือด: ตรวจการทำงานของตับ ระดับน้ำตาลในเลือด ไขมันในเลือด
• อัลตราซาวนด์: ตรวจดูไขมันที่สะสมในตับ
• การตรวจชิ้นเนื้อตับ: เป็นการวินิจฉัยที่แน่นอนที่สุด

การรักษา NAFLD

• ปรับเปลี่ยนพฤติกรรม: ลดน้ำหนัก ควบคุมอาหาร ออกกำลังกายสม่ำเสมอ
• รักษาโรคประจำตัว: เช่น โรคเบาหวาน ไขมันในเลือดสูง
• ยา: แพทย์อาจพิจารณาให้ยา เช่น วิตามินอี ในบางกรณี

 

การป้องกัน NAFLD

• รักษาน้ำหนักตัวให้อยู่ในเกณฑ์ปกติ
• รับประทานอาหารที่มีประโยชน์: ลดอาหารหวาน อาหารมัน อาหารแปรรูป เน้นผัก ผลไม้ ธัญพืชไม่ขัดสี และโปรตีน
• ออกกำลังกายสม่ำเสมอ
• หลีกเลี่ยงการดื่มแอลกอฮอล์

หมายเหตุ: บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อให้ข้อมูลความรู้ทั่วไปเท่านั้น ไม่สามารถใช้แทนคำแนะนำจากแพทย์ผู้เชี่ยวชาญได้ หากมีข้อสงสัย ควรปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกร

ทบทวนวันที่

โดย นายแพทย์ ประพันธ์ ปลื้มภาณุภัทร อายุรแพทย์,แพทย์เวชศาสตร์ครอบครัว

• โรคทางเดินอาหาร
• ตับอักเสบ
• ตับแข็ง
• ไขมันพอกตับ
• ตับอ่อนอักเสบ
• ถุงน้ำดีอักเสบ
• นิ่วในถุงน้ำดี
• มะเร็งถุงน้ำดี
• มะเร็งตับ
• ดีซ่าน
• อาหารบำรุงตับ