เชื้อไข้หวัดนก

เป็นไวรัสอยู่ในตระกูล Orthomyxoviridae แบ่งออกเป็น 3 ชนิดได้แก่ types A, B และ C เชื้อไข้หวัดนกจะเป็นชนิด type A เชื้อที่เป็นสาเหตุคือ H5,H7,H9 อ่านเรื่องการจำแนกเชื้อได้ที่นี่

• Influenza A H5
  • แบ่งออกเป็น 9 subtype
  • เป็นได้ทั้งชนิดที่มีความรุนแรงมากหรือรุนแรงน้อย
  • การติดเชื้อ H5 ทำให้เกิดโรครุนแรงในคน
• Influenza A H7
  • แบ่งออกเป็น 9 subtype
  • เป็นได้ทั้งชนิดที่มีความรุนแรงมากหรือรุนแรงน้อย
  • การติดเชื้อ H5 ทำให้เกิดโรครุนแรงในคน
  • ไม่ค่อยจะทำให้เกิดการติดเชื้อในคน แต่อาจจะเกิดในคนที่สัมผัสใกล้ชิดทำให้เกิดตาแดง และอาการหวัด
• Influenza A H9
  • แบ่งออกเป็น 9 subtype
  • เป็นชนิดมีความรุนแรงน้อย
  • เท่าที่พบมีรายงานผู้ป่วย 3 ราย

เชื้อไข้หวัดนก H5N1

ความเป็นอยู่ของเชื้อโรค

• เชื้อนี้สามารถอยู่ในสิ่งแวดล้อมได้นาน ในน้ำที่อุณหภูมิ 22 องศาเชื้อสามารถอยู่ได้นาน 4 วัน ที่อุณหภูมิ 0 องศาเชื้อสามารถอยู่ได้นาน 30 วัน
• วิธีการทำลายเชื้อ
  • ความร้อนที่ 56 องศาเป็นเวลา 3 ชั่วโมง หรือ 60 องศาเป็นเวลา 30 นาที
  • สภาวะที่เป็นกรด
  • มีสาร oxidizing agents เช่น sodium dodecyl sulfate, lipid solvents, and B-propiolactone
  • สารฆ่าเชื้อเช่น Iodine,fomalin

เชื้อไข้หวัดนกมีกี่สายพันธ์

แหล่งอาศัยของเชื้อโรค

พวกนกน้ำ หรือเป็ดป่าจะเป็นพาหะของโรค เมื่อมันอพยพไปที่ใดก็จะนำเชื้อไปด้วย หากสภาพแวดล้อมเหมาะสม เช่นอากาศเย็นก็จะทำให้มีการแพร่พันธ์ไปยังสัตว์เลี้ยง สัตว์ปีกทั้งหลายที่เป็นสัตว์เลี้ยงเมื่อได้รับเชื้อโรคจะทำให้เกิดโรค สัตว์ต่างๆได้แก่

• Chickens
• ไก่งวงTurkeys
• เป็ด Ducks
• นกกระทา Partridges
• ก่ฟ้า Pheasants
• นกพิราบ Pigeons
• นกกระจอกเทศ Ostriches and other ratites
• ห่าน Geese
• ไก่ต๊อกGuinea fowl

เชื่อว่าการอพยพของนกเป็ดน้ำ หรือนกจะเป็นตัวพาเชื้อแพร่กระจาย พวกนกน้ำจะมีความต้านทานต่อเชื้อโรคนี้และเป็นพาหะของโรค

การระบาดของเชื้อโรค

ทางเข้าของเชื้อโรค

• ทางปากโดยเชื้อที่ปนเปื้อนในเสมหะ หรือน้ำลาย หรืออุจาระของนกที่ป่วย
• เยื่อบุตา
• ทางเดินหายใจ

วิธีการระบาดของเชื้อโรค

1. การระบาดของไข้หวัดนกเริ่มแรกจะระบาดจากการที่นกน้ำ นกนางนวลหรือนกป่านำเชื้อมาสู่ฟาร์มโดยที่นกนั้นไม่จำเป็นต้องเข้าไปในฟาร์ม แต่อาจจะถ่ายอุจาระ หรือสารคัดหลั่งลงในน้ำธรรมชาติ เมื่อสัตว์เลี้ยงดื่มน้ำที่มีเชื้อโรคก็จะเป็นจุดเริ่มต้นของการระบาด
2. การระบาดในระยะที่สองเกิดจากการปนเปื้อนของเชื้อโรคจากไก่ที่ติดเชื้อไปสู่ฟาร์มอื่นโดยทางอาหาร รัง ถาดไก่ คน

การป้องกันการระบาดโดยการฉีดวัคซีน

เมื่อมีการระบาดของไข้หวัดนกในฟาร์มก็จะมีการดูแลเรื่องสิ่งแวดล้อม การทำลายสัตว์ที่ติดเชื้อ การกักกันสัตว์ที่สงสัยว่าจะได้รับเชื้อ ซึ่งวิธีการดังกล่าวอาจจะไม่พอที่จะควบคุมการระบาด โดยเฉพาะในพื้นที่มีการเลี้ยงสัตว์มาก และการทำลายสัตว์ก่อให้เกิดการสูญเสียทางเศรษฐกิจอย่างมากมายจึงได้มีแนวความคิดในการควบคุมการระบาด โดยการฉีดวัคซีน

เนื่องจากการเลี้ยงสัตว์ในปัจจุบันได้ต่างเดิม เช่นจำนวนสัตว์ในแต่ละฟาร์มมีจำนวนเพิ่มขึ้น ช่วงในการเลี้ยงแต่ละครอกลดลง การทำลายสัตว์ที่สงสัยจะติดเชื้อเป็นจำนวนมากทำให้เกิดความสูญเสียทางเศรษฐกิจ และก่อให้เกิดความรู้สึกทารุนสัตว์ จึงมีแนวความคิดในการควบคุมการระบาดโดยการฉีดวัคซีน แต่การฉีดวัคซีนก็จะมีปัญหาเรื่องการแยกสัตว์ซึ่งติดเชื้อและสัตว์ซึ่งได้รับวัคซีน ซึ่งอาจจะทำให้มีการแพร่เชื้อโรคหากมีการส่งออก

อาการของคนที่ติดเชื้อไข้หวัดนก

เนื่องจากยังมีผู้ป่วยจำนวนไม่มากทำให้ยังมีความรู้เรื่องนี้น้อย ผู้ป่วยจะมีไข้ เจ็บคอ ไอ ในรายที่เป็นรุนแรงจะมีอาการแน่นหน้าอกหายใจหอบเนื่องจากมีอาการปอดบวม

ไข้หวัดนกกับอาวุธทางชีวภาพ

มีการหวาดกลัวจะนำเชื้อไข้หวัดนกมาใช้ทำอาวุธสงครามเพราะ

• เชื้อนี้ติดต่อง่าย
• อัตราการตายสูง
• ทำให้เกิดผลต่อเศรษฐกิจค่อนข้างมาก เพราะทำให้สัตว์ตายมาก ป้องกันหรือควบคุมลำบาก เนื้อสัตว์แพงขึ้น
• เชื้อมีการกลายพันธ์สูง ตัวอย่างที่ฮ่องกงเชื้อสามารถติดต่อสู่คน

อาการแสดงของสัตว์ที่ติดเชื้อ

• ระยะพักตัว 3-7 วัน
• อาการที่สำคัญ
• ในรายที่ได้รับเชื้อชนิดรุนแรงจะตายเฉียบพลันโดยไม่มีอาการเตือน
• สัตว์จะซึม ขนจะยับและยุ่ง
• เบื่ออาหาร
• ไข่ลดลง อาจจะออกไข่โดยที่ไม่มีเปลือกไข่ ต่อมาจะไม่ไข่
• คอและเท้าจะบวม
• เหนียงและหงอนจะบวมและเขียว
• มีจุดเลือดออก
• หิวน้ำ
• ท้องร่วงแรกๆจะสีเขียวต่อมาถ่ายเหลวสีขาว
• เลือดออกที่ข้อเท้าและขา
• น้ำมูกและน้ำตาไหล
• ไอจาม
• ทรงตัวไม่อยู่ เดินเซ ต่อมาหัวจะตกติดพื้น
• อัมพาต
• อัตราการตาย 100%
• อาจจะตายก่อนเกิดอาการ หรือหลังเกิดอาการแล้ว 1 สัปดาห์ส่วนใหญ่ตายใน 48 ชั่วโมง

ผลการตรวจสัตว์ที่ตาย

• สำหรับนกที่อายุน้อยอาจจะตรวจไม่พบความผิดปกติ
• กล้ามเนื้อจะมีเลือดคั่งมาก
• เยื่อบุตาจะบวมและมีจุดเลือดออก
• มีเสมหะจำนวนมากในหลอดลม
• หลอดลมจะมีเลือดออก
• มีจุดเลือดออกในช่องท่อง
• ไตบวม
• เลือดออกในกระเพาะ ลำไส้ ต่อมน้ำเหลือง
• เลือดออกในรังไข่

คลิกดูภาพ

การเก็บตัวอย่างเพื่อตรวจวินิจฉัย

สัตว์ที่ตาย

ให้นำเอาอวัยวะส่วน สมอง ม้าม ปอด หลอดลม ตับอ่อน ถุงลม ส่งตรวจ

สัตว์ที่มีชีวิต

• นำสารคัดหลังเช่น เสมหะ อุจาระ
• เจาะเลือดตรวจ

การฉีดวัคซีน

ได้มีการทดลองใช้วัคซีนฉีดเพื่อป้องกันการติดเชื้อไข้หวัดนกในไก ่และไก่งวงพบว่าสามารถลดอัตราการตายและการติดเชื้อ แต่ข้อเสียของวัคซีนคืออาจจะไม่สามารถป้องกันการติดเชื้อในนกบางประเภท และไม่สามารถป้องกันไข้หวัดนกสายพันธุ์อื่น ทำให้สัตว์นั้นไม่เป็นโรคแต่จะเป็นพาหะของโรคทำให้การควบคุมโรคเป็นไปได้ยาก

การรักษา

ยังไม่มียาที่ใช้รักษา

การป้องกันการระบาดของไข้หวัดนกในฟาร์มไก่

• ป้องกันฟาร์มจากสัตว์ป่า เช่นนกเป็ดน้ำ นกน้ำหรือนกที่อพยพจากประเทศอื่น
• อย่านำสัตว์ซึ่งยังไม่ได้ตรวจหรือกักโรคเข้าฟาร์ม
• สำหรับผู้ดูแลฟาร์มต้องใส่เครื่องป้องกันอย่างเหมาะสม เช่น เสื้อคลุม ถุงมือ หน้ากากอนามัย หมวก และการทำความสะอาดร่างกาย
• ทำความสะอาดและทำให้ฟาร์มปราศจากเชื้ออย่างถูกต้อง
• ใช้ระบบ all-in/all-out production system
• ไม่ควรใช้แหล่งน้ำธรรมชาติเพราะอาจจะปนเปื้อนเชื้อโรคจากสัตว์ป่า
• ควรจำกัดการเข้าออกของรถ
• ควรทำความสะอาดรถและอุปกรณ์ก่อนเข้าและออกจากฟาร์ม
• อย่างใช้รถ หรืออุปการณ์การเลี้ยงร่วมกัน
• ไม่ควรไปฟาร์มอื่ื่น หากจำเป็นต้องเปลี่ยนชุด ทำความสะอาดร่างกายใส่รองเท้าก่อนเข้าฟาร์ม
• อย่าน้ำนกหรือสัตว์ปีกเข้าฟาร์ม

การควบคุมตลาดค้าสัตว์ปีก

• ใช้ลังพลาสติกแทนไม้เพื่อสะดวกในการทำความสะอาด
• กำจัดขนและอุจาระสัตว์ให้สะอาด
• ทำความสะอาดรถและอุปกรณ์ทุกชนิดก่อนเข้าฟาร์ม
• ทำความสะอาดตลาดทุกวัน
• ไม่นำสัตว์ที่ขายไม่หมดเข้าฟาร์ม
• แยกสัตว์ที่มาใหม่จากสัตว์ที่ขายไม่หมด

การควบคุมการระบาด

• ทำลายสัตว์ที่สงสัยว่าจะติดโรค
• ทำความสะอาดรถ และอุปกรณ์ที่สัมผัสสัตว์ที่ป่วย
• ทำความสะอาดและฆ่าเชื้อ
• หลังจากทำลายสัตว์และทำความสะอาดฟาร์มแล้วอย่างน้อย 21 วันจึงจะเริ่มเลี้ยงใหม่

การป้องกันการติดเชื้อไข้หวัดนก

• รักษาร่างกายให้แข็งแรงโดยการออกกำลังกาย ผักผ่อนอย่างเพียงพอ รับประทานอาหารที่มีคุณภาพ
• เมื่อไม่สบายไม่ควรจะเข้าที่ชุมชนหรือที่อากาศไม่ถ่ายเท
• ไม่สัมผัสกับสัตว์ปีกที่มีชีวิต
• ล้างมือหลังสัมผัสสัตว์
• เด็กไม่ควรจะสัมผัสกับไก่หรือนก

การป้องกันเชื้อไข้หวัดนกกลายพันธุ์

โดยปกติเชื้อไข้หวัดนกจะติดเฉพาะสัตว์ปีกจนกระทั่งในปี คศ.1997 ได้มีการระบาดของไข้หวัดนกกับไก่ในฮ่องกง และมีผู้ติดเชื้อไข้หวัดนก 18 คนและเสียชีวิต 6 คน ทำให้ผู้เชี่ยวชาญเกี่ยวกับไข้หวัดเชื่อว่าจะมีการระบาดของเชื้อไข้หวัดนกทั่วโลกในเร็ววันนี้ จึงได้มีคำแนะนำเพื่อป้องกันการระบาดของไข้หวัดนก

• การกำจัดแหล่งแพร่เชื้อโรคอย่างเร่งด่วนเพื่อกำจัดเชื้อโรค และป้องกันการกลายพันธุ์
• สำหรับคนเลี้ยงไก่ให้ฉีดวัคซีนป้องกันไข้หวัดใหญ่เพื่อป้องกันมิให้คนเลี้ยงได้รับเชื้อไข้หวัดไก ่และไข้หวัดนกซึ่งจะทำให้เชื้อเกิดการกลายพันธุ์
• คนเลี้ยงต้องสวมใส่เครื่องป้องกันการติดเชื้อ
• คนเลี้ยงต้องได้รับยาต้านไวรัส

กลับหน้าเดิม