Brompheniramine: การใช้, ปริมาณ, ผลข้างเคียง & ข้อควรระวัง

Brompheniramine: ยาต้านฮีสตามีนสำหรับบรรเทาอาการแพ้

บทนำ
Brompheniramine เป็นยาในกลุ่มแอนติฮีสตามีน (Antihistamine) รุ่นแรกที่ใช้เพื่อบรรเทาอาการแพ้ต่างๆ เช่น ไข้ละอองฟาง (Hay fever), ลมพิษ (Urticaria), และอาการคัดจมูกจากโรคหวัดทั่วไป ยานี้ทำงานโดยการยับยั้งฮีสตามีน ซึ่งเป็นสารที่ร่างกายปล่อยออกมาเพื่อตอบสนองต่อสารก่อภูมิแพ้ ทำให้ลดอาการคัดจมูก น้ำมูกไหล และคันตาได้ ไม่ควรใช้ในเด็กอายุน้อยกว่า 6 ขวบโดยยกเว้นแพทย์จะสั่ง สำหรับยาเม็ดที่ออกฤทธิ์นานไม่ควรใช้ในเด็กที่อายุน้อยกว่า 12 ขวบ

กลไกการออกฤทธิ์
Brompheniramine ทำงานโดยการยับยั้งตัวรับฮีสตามีนชนิด H1 (H1 receptor antagonist) ในร่างกาย ซึ่งช่วยลดอาการแพ้ที่เกิดขึ้น อย่างไรก็ตาม เนื่องจากเป็นยารุ่นแรก จึงสามารถผ่านเข้าไปในสมองและทำให้เกิดอาการง่วงนอนได้ ซึ่งเป็นผลข้างเคียงที่พบบ่อยของยากลุ่มนี้

สิ่งที่ควรแจ้งแพทย์หรือเภสัชกรทราบ 

• ประวัติแพ้ยา brompheniramine หรือยาอื่น
• ยาอื่นๆที่ท่านใช้ ทั้งยาที่แพทย์สั่งจ่ายและยาที่ซื้อเอง ทั้งวิตามิน อาหารเสริม และสมุนไพร
• ตั้งครรภ์ วางแผนจะตั้งครรภ์ หรือให้นมบุตร
• มีหรือเคยมี โรคแผลในระบบทางเดินอาหาร หืด ต้อหิน โรคหอบหืด ถุงลมโป่งพอง หลอดลมอักเสบเรื้อรัง ชัก โรคหัวใจ ความดันโลหิตสูง ไฮเปอร์ไทรอยด์ ต้อหิน ต่อมลูกหมากโต โรคตับ
• ให้แจ้งแพทย์หากท่านรับประทานยาอยู่ก่อนโดยเฉพาะยาที่ทำให้เกิดอาการง่วง เช่น ยาแก้แพ้ ยากันชัก ยานอนหลับ ยาคลายเครียด ยาคลายกล้ามเนื้อ ยาจิตเวช ยาแก้แพ้หรือยาแก้หวัดอื่นๆ

ข้อบ่งชี้ในการใช้ยา

Brompheniramine สามารถใช้เพื่อบรรเทาอาการดังต่อไปนี้:

• ไข้ละอองฟางและภูมิแพ้อากาศ
• รักษาอาการตาแดง ระคายเคืองตา คันตา
• อาการคัดจมูกและน้ำมูกไหล
• อาการคันจากผื่นลมพิษ
• อาการแพ้จากแมลงกัดต่อยหรือสัมผัสสารก่อภูมิแพ้รักษาอาการแพ้เกสรดอกไม้

ยานี้มีจำหน่ายในรูปแบบยาเม็ด ยาน้ำเชื่อม และยาฉีด โดยขนาดยาที่แนะนำสำหรับผู้ใหญ่และเด็กอาจแตกต่างกันไปขึ้นอยู่กับอายุและสภาวะสุขภาพ

ขนาดยาที่ใช้

• ผู้ใหญ่และเด็กอายุ 12 ปีขึ้นไป: 4 มก. ทุก 4-6 ชั่วโมง ไม่เกิน 24 มก. ต่อวัน

• เด็กอายุ 6-12 ปี: 2 มก. ทุก 4-6 ชั่วโมง ไม่เกิน 12 มก. ต่อวัน

• เด็กอายุ 2-6 ปี: 1 มก. ทุก 4-6 ชั่วโมง ไม่เกิน 6 มก. ต่อวัน

• สำหรับเด็กอายุต่ำกว่า 2 ปี: ควรปรึกษาแพทย์ก่อนใช้ยา

วิธีใช้ยา Brompheniramine

• ยานี้ใช้สำหรับรับประทาน ให้ใช้ยานี้ตามวิธีใช้ที่ระบุบนฉลากยาอย่างเคร่งครัด โดยห้ามใช้ยาในขนาดที่มากหรือน้อยกว่าที่ระบุ และหากมีข้อสงสัยให้สอบถามแพทย์หรือเภสัชกร
• เด็กอายุต่ำว่า 2 ปีไม่ควรใช้และควรใช้อย่างระมัดระวังในเด็กอายุ 2-11 ปี
• ยานี้อาจทำให้มีอาการง่วงซึมได้ ควรหลีกเลี่ยงการขับรถหรือการทำงานกับเครื่องจักรกลหลังจากรับประทานยา
• หลีกเลี่ยงการดื่มเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์ในระหว่างที่รับประทานยานี้อยู่
• หากมีอาการเสียดท้องให้รับประทานยาพร้อมอาหาร หรือดื่มนมหลังรับประทานยา
• สำหรับยาเม็ดห้ามบดหรือเคี้ยวยา
• สำหรับยาน้ำต้องตรวงขนาดให้ถูกต้อง

ข้อห้ามใช้ยา

• ผู้ที่แพ้ Brompheniramine หรือส่วนประกอบของยา

• ผู้ที่มีปัญหาเกี่ยวกับระบบทางเดินหายใจ เช่น โรคหืดรุนแรง หรือโรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง (COPD)

• ผู้ที่มีภาวะความดันลูกตาสูง (ต้อหินมุมปิด)

• ผู้ที่มีปัญหาทางเดินปัสสาวะ เช่น ต่อมลูกหมากโต

• หญิงตั้งครรภ์และให้นมบุตร ควรปรึกษาแพทย์ก่อนใช้

• ไม่ควรใช้ร่วมกับยากล่อมประสาทหรือแอลกอฮอล์

ปฏิกิริยากับยาอื่น

Brompheniramine อาจเกิดปฏิกิริยากับยาอื่น ส่งผลให้ประสิทธิภาพของยาเปลี่ยนแปลงหรือเพิ่มความเสี่ยงต่อผลข้างเคียง ยาที่อาจมีปฏิกิริยากับ Brompheniramine ได้แก่:

• ยากดประสาท (Sedatives) และยานอนหลับ เช่น Diazepam, Lorazepam อาจเพิ่มความง่วงนอนได้มากขึ้น

• ยาต้านเศร้า (Antidepressants) เช่น Amitriptyline, Fluoxetine อาจเพิ่มความเสี่ยงต่อผลข้างเคียง เช่น เวียนศีรษะและง่วงนอน

• ยาแก้แพ้รุ่นแรกอื่นๆ เช่น Diphenhydramine อาจทำให้เกิดอาการง่วงนอนมากขึ้น

• ยาลดความดันโลหิต (Antihypertensive drugs) เช่น Propranolol อาจเพิ่มผลข้างเคียงของระบบหัวใจและหลอดเลือด

• ยาต้านฮีสตามีนชนิดอื่น เช่น Loratadine และ Cetirizine แม้จะมีฤทธิ์คล้ายกัน แต่ไม่ควรใช้ร่วมกันเพราะอาจเพิ่มผลข้างเคียง

• แอลกอฮอล์ อาจทำให้เกิดอาการง่วงนอนมากขึ้น และเพิ่มความเสี่ยงของผลข้างเคียง

อาการข้างเคียงอื่นๆที่พบได้

อาการที่ต้องหยุดยาและพบแพทย์ทันที

หากเกิดอาการแพ้ยาชนิดรุนแรงจะต้องหยุดยาทันทีและพบแพทย์อาการดังกล่าวได้แก่ ผื่น แน่นหน้าอก หายใจไม่ออก หนังตา ปาก คอ บวม มีผื่น

• ยานี้อาจจะทำให้เกิดอาการง่วงซึม ตามัว ดังนั้นไม่ควรจะขับรถหรือทำงานกับเครื่องจักร
• ยานี้อาจจะทำให้ ปากแห้ง วิธีแก้โดยการอมลูกอม หรือดื่มน้ำมากๆ ยานี้อาจจะทำให้เสมหะเหนียวซึ่งส่งผลเสียต่อผู้ป่วยโรคหอบหืด และโรคถุงลมโป่งพอง ดังนั้นผู้ที่เป็นโรคดังกล่าวจะต้องแจ้งต่อแพทย์
• หากดื่มสุราจะทำให้เกิดอาการง่วงซึมมากขึ้น
• ควรจะใช้อย่างระมัดระวังสำหรับผู้ที่มีโรคประจำตัว เช่นโรคเบาหวาน ผู้ที่ติดสุรา โรคตับ
• ผู้ที่สูงอายุจะมีอาการง่วงซึมได้ง่าย
• ในเด็กเล็กจะมีอาการหงุดหงิดร้องกวน
• สำหรับคนตั้งครรภ์และผู้ที่เลี้ยงลูกด้วยนมตนเองต้องปรึกษาแพทย์ก่อนการใช้ยา

• ปัสสาวะลำบาก (โดยเฉพาะในผู้ที่มีปัญหาต่อมลูกหมากโต)

• ท้องผูก

ข้อควรระวัง:

• ไม่ควรใช้ร่วมกับเครื่องดื่มแอลกอฮอล์หรือยากล่อมประสาท เนื่องจากอาจทำให้ง่วงนอนมากขึ้น

• ควรหลีกเลี่ยงการขับขี่ยานพาหนะหรือทำงานกับเครื่องจักรหลังรับประทานยา

• หญิงตั้งครรภ์และให้นมบุตรควรปรึกษาแพทย์ก่อนใช้ยา

การใช้ยาเกินขนาด

อาการที่อาจเกิดขึ้นเมื่อรับประทาน Brompheniramine เกินขนาด ได้แก่:

• สับสน มึนงง

• ง่วงนอนมากผิดปกติ

• หัวใจเต้นเร็วหรือผิดปกติ

• คลื่นไส้ อาเจียน

• ตัวสั่น หรือมีอาการชักในกรณีรุนแรง

วิธีแก้ไข

หากรับประทานยาเกินขนาด ควรปฏิบัติดังนี้:

1. รีบนำผู้ป่วยส่งโรงพยาบาล ทันที โดยแจ้งข้อมูลเกี่ยวกับปริมาณยาและเวลาที่รับประทาน

2. ห้ามกระตุ้นให้อาเจียนเอง เว้นแต่แพทย์จะแนะนำ

3. ให้ผู้ป่วยดื่มน้ำมากๆ หากยังมีสติ เพื่อช่วยขับยาออกจากร่างกาย

4. แพทย์อาจทำการล้างท้อง และให้การรักษาตามอาการ เช่น การใช้ยาควบคุมอัตราการเต้นของหัวใจหรือยาต้านชัก

การเก็บรักษายา 

• เก็บยานี้ในภาชนะบรรจุเดิมที่บรรจุมา ปิดภาชนะให้สนิท และเก็บให้พ้นมือเด็ก
• เก็บยานี้ที่อุณหภูมิห้องโดยไม่ให้อยู่ในที่ร้อนมากกว่า 30 องศาเซลเซียส เช่น บริเวณที่ถูกแสงแดดโดยตรง และไม่เก็บยาในบริเวณที่เปียกหรือชื้น

สรุป
Brompheniramine เป็นยาต้านฮีสตามีนที่มีประสิทธิภาพในการบรรเทาอาการแพ้ต่างๆ อย่างไรก็ตาม เนื่องจากอาจทำให้ง่วงนอนและมีผลข้างเคียงอื่นๆ ผู้ใช้ควรปฏิบัติตามคำแนะนำของแพทย์หรือเภสัชกรอย่างเคร่งครัด เพื่อให้เกิดประโยชน์สูงสุดและหลีกเลี่ยงความเสี่ยงที่อาจเกิดขึ้น

ยาต้านฮีสตามิน

• ยารักษาโรคภูมิแพ้
• Brompheniramine
• Cetirizine
• Chlorpheniramine
• Diphenhydramine
• Fexofernadine
• Hydroxazine
• Ketotifen
• Levocetirizine
• Loratadine
• Medhydrolin
• Merclizine
• Oxatomide
• Promethazine
• ยาลดน้ำมูก
• ยา steroid