Pravastatin เป็นยาลดระดับคอเลสเตอรอลในกลุ่ม "สแตติน" (Statins) ที่ใช้เพื่อควบคุมระดับไขมันในเลือด โดยออกฤทธิ์ยับยั้งการสร้างโคเลสเตอรอลในตับ โดยเฉพาะการลดระดับคอเลสเตอรอลชนิดเลว (LDL) และเพิ่มระดับคอเลสเตอรอลชนิดดี (HDL) ซึ่งเป็นประโยชน์ต่อสุขภาพหัวใจและช่วยลดความเสี่ยงของโรคหัวใจและหลอดเลือด
กลไกการทำงานของ Pravastatin
Pravastatin จะทำงานโดยการยับยั้งเอนไซม์ HMG-CoA reductase ในตับ ซึ่งเป็นเอนไซม์ที่ร่างกายใช้ในการสร้างคอเลสเตอรอล เมื่อการสร้างคอเลสเตอรอลลดลง ระดับคอเลสเตอรอลในเลือดก็จะลดลงตามไปด้วย โดยเฉพาะอย่างยิ่ง LDL cholesterol (ไขมันชนิดเลว)นอกจากนี้ยังช่วยลดระดับไตรกลีเซอไรด์ และHDL cholesterol (ไขมันชนิดดี)ซึ่งเป็นไขมันอีกชนิดหนึ่งที่มีผลต่อสุขภาพหัวใจ
ขนาดของยา Pravastatin ที่ใช้ในการรักษา
ขนาดของยาที่คุณใช้ขึ้นอยู่กับสุขภาพ อายุ และยาอื่น ๆ ที่คุณกำลังรับประทานอยู่ แพทย์อาจให้เริ่มรับประทานยาจากขนาดต่ำก่อนแล้วจึงค่อยเพิ่มขนาดยาขึ้น คุณควรรับประทานยานี้ในเวลาเดียวกันทุก ๆ วัน และอย่ารับประทานยามากกว่าหรือน้อยกว่าที่แพทย์สั่ง
ขนาดรับประทาน เช่น
- ผู้ใหญ่อายุมากกว่า18 ปีขึ้นไป: รับประทาน 10 – 40 มิลลิกรัม วันละ1 ครั้งรับประทานยาก่อนหรือหลังอาหารก็ได้ โดยขนาดรับประทานสูงสุดไม่เกิน 80 มิลลิกรัม/วัน
- เด็กอายุ 8–13 ปี: รับประทาน 10 – 20 มิลลิกรัม วันละ 1 ครั้ง
- เด็กอายุ 14–18 ปี: รับประทาน 10 – 40 มิลลิกรัม วันละ 1 ครั้ง
- ผู้ป่วยต้องมารับการตรวจเลือด ดูระดับไขมันในเลือดตามแพทย์สั่งทุกครั้ง ทั้งนี้เพื่อใช้เป็นข้อมูลในการรักษา
- การปรับยาจะปรับทุก 4 สัปดาห์ หรือมากกว่า ขนาดของยาขึ้นกับระดับของไขมันในเลือด โรคประจำตัวผู้ป่วย ยาที่ผู้ป่วยรับประทาน
สำหรับผู้ที่มีโรคประจำตัว เช่น โรคตับ โรคไต ที่มีความรุนแรงโรคระดับปานกลางจนถึงขั้นรุนแรง แพทย์อาจเริ่มใช้ยานี้ในขนาดน้อยๆก่อน เช่น 10 มิลลิกรัม/วัน
ประโยชน์ของ Pravastatin
Pravastatin มีคุณสมบัติและประโยชน์สำคัญในด้านการดูแลสุขภาพ ดังนี้:
1. ลดความเสี่ยงของโรคหัวใจและหลอดเลือด
การใช้ Pravastatin ช่วยลดความเสี่ยงของการเกิดโรคหัวใจ หลอดเลือดอุดตัน และภาวะเส้นเลือดตีบในสมอง โดยเฉพาะในผู้ที่มีปัจจัยเสี่ยงสูง เช่น เบาหวาน ความดันโลหิตสูง หรือประวัติครอบครัวเป็นโรคหัวใจ
2. ลดระดับคอเลสเตอรอลที่สูง
Pravastatin เป็นยาที่มีประสิทธิภาพในการลดระดับคอเลสเตอรอลชนิดเลว (LDL) และยังช่วยเพิ่มระดับคอเลสเตอรอลชนิดดี (HDL) ซึ่งจะช่วยปรับสมดุลของไขมันในเลือดและส่งผลดีต่อสุขภาพโดยรวม
3. ช่วยลดการอักเสบในหลอดเลือด
Pravastatin ยังมีฤทธิ์ช่วยลดการอักเสบในหลอดเลือด ซึ่งเป็นปัจจัยที่สามารถทำให้หลอดเลือดตีบหรืออุดตันได้
4.ลดความเสี่ยงในผู้ป่วยเบาหวาน: ผู้ป่วยเบาหวานมักมีความเสี่ยงสูงต่อการเกิดโรคหัวใจและหลอดเลือด Pravastatin ช่วยลดความเสี่ยงดังกล่าวได
ประโยชน์ของ Pravastatin
- ลดระดับไขมันในเลือด: Pravastatin ช่วยลดระดับโคเลสเตอรอลรวม LDL cholesterol และไตรกลีเซอไรด์ ซึ่งเป็นปัจจัยเสี่ยงสำคัญของโรคหัวใจและหลอดเลือด
- ป้องกันโรคหัวใจและหลอดเลือด: การลดระดับไขมันในเลือดด้วย Pravastatin ช่วยลดความเสี่ยงของโรคหลอดเลือดหัวใจ เช่น หัวใจขาดเลือด โรคหลอดเลือดสมอง และโรคหลอดเลือดส่วนปลาย
วิธีการใช้ Pravastatin
Pravastatin มักจะรับประทานวันละครั้ง โดยควรปฏิบัติตามคำแนะนำของแพทย์อย่างเคร่งครัด เพื่อให้ได้ผลในการลดคอเลสเตอรอลอย่างมีประสิทธิภาพและปลอดภัย ควรรับประทานยาพร้อมหรือไม่พร้อมอาหารก็ได้ แต่ควรรับประทานเวลาเดียวกันทุกวันเพื่อรักษาระดับยาในร่างกายให้คงที่
ผลข้างเคียงของ Pravastatin
แม้ Pravastatin จะมีประโยชน์มากมาย แต่ก็อาจทำให้เกิดผลข้างเคียงบางประการ ได้แก่:
- ปวดกล้ามเนื้อและข้อต่อ
- ท้องอืดหรืออาการไม่สบายท้อง
- ปวดศีรษะ
- คลื่นไส้
- ในบางรายอาจมีอาการแพ้ยา ซึ่งควรรีบพบแพทย์ทันที
คำแนะนำและข้อควรระวังในการใช้ Pravastatin
- หลีกเลี่ยงการดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ขณะใช้ยานี้ เพราะอาจเพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดผลข้างเคียงที่ตับ
- ผู้ที่มีประวัติโรคตับหรือปัญหาเกี่ยวกับตับควรปรึกษาแพทย์ก่อนใช้ยานี้
- หญิงตั้งครรภ์และให้นมบุตรควรหลีกเลี่ยงการใช้ Pravastatin
ขนาดยาและวิธีการใช้
โดยทั่วไป แพทย์จะเริ่มต้นให้ยา Pravastatin ในขนาด 10-40 มิลลิกรัมต่อวัน รับประทานครั้งเดียวก่อนนอน แพทย์อาจปรับขนาดยาขึ้นอยู่กับระดับไขมันในเลือด และการตอบสนองต่อยาของแต่ละบุคคล
ผลข้างเคียง
Pravastatin มักเป็นยาที่ปลอดภัย แต่ก็อาจมีผลข้างเคียงได้บ้าง เช่น
- ปวดกล้ามเนื้อ: เป็นผลข้างเคียงที่พบบ่อยที่สุด มักเป็นอาการปวดเมื่อยเล็กน้อย แต่ในบางรายอาจมีอาการรุนแรง
- ปัญหาเกี่ยวกับตับ: Pravastatin อาจส่งผลต่อการทำงานของตับ ดังนั้น แพทย์จะตรวจสอบการทำงานของตับเป็นระยะ
- ผลข้างเคียงอื่นๆ: เช่น ท้องเสีย ท้องผูก คลื่นไส้ ปวดหัว เวียนศีรษะ
ข้อควรระวัง
- การตั้งครรภ์และให้นมบุตร: ไม่ควรใช้ Pravastatin ในหญิงตั้งครรภ์และให้นมบุตร
- โรคตับ: ควรใช้ Pravastatin ด้วยความระมัดระวังในผู้ป่วยโรคตับ
- การดื่มแอลกอฮอล์: ควรหลีกเลี่ยงการดื่มแอลกอฮอล์ในปริมาณมาก ขณะรับประทาน Pravastatin
- ยาอื่นๆ: แจ้งแพทย์เกี่ยวกับยาอื่นๆ ที่กำลังรับประทาน เนื่องจากยาบางชนิดอาจมีปฏิกิริยากับ Pravastatin
ข้อควรระวังการใช้ยา Pravastatin
- ห้ามหยุดรับประทานหรือรับประทานยานี้ต่อเนื่องด้วยตนเอง การปรับเปลี่ยนขนาดรับประทานเอง จะส่งผลต่อการรักษา รวมถึงอาการข้างเคียงต่างๆที่อาจเกิดตามมา
- ห้ามดื่มสุรา/เครื่องดื่มแอลกอฮอล์ขณะที่ใช้ยานี้ ด้วยจะเป็นเหตุให้ระดับไขมันไตรกลีเซอไรด์ในเลือดเพิ่มสูงขึ้นมาก
- หยุดการใช้ยานี้ทันหากมีอาการปวดกล้ามเนื้ออย่างรุนแรง หรืออาการบวม ใบหน้า คอ ปากมีอาการบวม และรีบนำผู้ป่วยมาโรงพยาบาล
- ระวังการใช้ยานี้ในผู้ป่วยโรคตับและหรือโรคไต ด้วยอาจเป็นเหตุให้เกิดผลข้างเคียงที่รุนแรงต่อกล้ามเนื้อ เช่น ภาวะกล้ามเนื้อลายสลาย
- ระวังการใช้ยานี้ในผู้สูงอายุ เพราะจัดเป็นกลุ่มเสี่ยงต่อการเกิดอาการข้างเคียงมากกว่าผู้ป่วยกลุ่มวัยอื่น
- ยา Pravastatin อาจจะทำให้เกิดอาการหลงลืม เมื่อหยุดยาอาการจะกลับปกติ
- ยา Pravastatin อาจจะทำให้ค่าน้ำตาลในเลือดและน้ำตาลเฉลี่ยสูงขึ้น
- เมื่อให้ยา Pravastatin ในคนที่อายุมากกว่า 65 ปีจะเสี่ยงต่อการเกิดกล้ามเนื้อสลาย rhabdomyolysis
- ผู้ที่มีโรคตับ และหรือโรคไตจะเสี่ยงต่อการเกิดกล้ามเนื้อสลาย
ต้องแจ้งให้แพทย์หรือเภสัชกรทราบหากแพทย์จ่ายยา pravastatin
- โรคตับ
- ความดันโลหิตต่ำ
- ชัก
- ปวดกล้ามเนื้อหรือกล้ามเนื้ออ่อนแรง
- โรคไทรอยด์
- โรคไต
- กำลังวางแผนตั้งครรภ์
- ประวัติแพ้ยาทุกชนิด
- โรคประจำตัวเช่น โรคตับ โรคไต โรคต่อมไทรอยด์
- ประวัติการดื่มสุรา
ผลข้างเคียงที่รุนแรงของยา pravastatin
หากคุณมีอาการต่อไปนี้ควรไปพบแพทย์ทันที
- ปวดกล้ามเนื้อ, อ่อนแรงหรือปวดตามร่างกาย
- มีไข้
- อ่อนเพลีย
- ตัวเหลืองตาเหลือง
- คลื่นไส้
- ปวดบริเวณท้องด้านบนขวา
- อ่อนเพลียหรืออ่อนแรงอย่างรุนแรง
- ปัสสาวะสีดำ
- ช้ำหรือเลือดออกผิดปกติ
- เบื่ออาหาร
- มีอาการเหมือนเป็นไข้หวัด
- มีลมพิษหรือผื่นคัน
- หายใจหรือกลืนลำบาก
- เสียงแหบ
- คอ ใบหน้า ลิ้น ริมฝีปาก ตา มือ เท้า ข้อเท้าบวม
ข้อบ่งชี้ในการให้ยา Pravastatin
ข้อห้ามการใช้ยา Pravastatin
- แพ้ยา Pravastatin
- ผู้ที่มีโรคตับกำเริบ
- ผู้ที่ตั้งครรภ์ยานี้สามารถก่อให้เกิดอันตรายต่อทารกในครรภ์ได้ หรือกำลังให้นมบุตร ยานี้สามารถซึมผ่านทางน้ำนมของมารดาและเข้าสู่ทารกได้
บทสรุป
Pravastatin เป็นยาลดไขมันที่มีประสิทธิภาพ และปลอดภัย ช่วยลดความเสี่ยงของโรคหัวใจและหลอดเลือด อย่างไรก็ตาม ควรใช้ยาภายใต้คำแนะนำของแพทย์ และแจ้งแพทย์ทราบหากมีอาการผิดปกติใดๆ เกิดขึ้น
หมายเหตุ: บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อให้ข้อมูลความรู้ทั่วไปเท่านั้น ไม่สามารถใช้แทนคำแนะนำจากแพทย์หรือผู้เชี่ยวชาญด้านสุขภาพได้ หากมีข้อสงสัยเกี่ยวกับสุขภาพ ควรปรึกษาแพทย์
ทบทวนวันที่
โดย นายแพทย์ ประพันธ์ ปลื้มภาณุภัทร อายุรแพทย์,แพทย์เวชศาสตร์ครอบครัว