โรคไขมันในเลือดสูง Hyperlipidemia
ไขมันในเลือดสูงมีได้กี่รูปแบบ | สาเหตุไขมันในเลือดสูง | การวินิจฉัยไขมันในเลือดสูง | อาการของไขมันในเลือดสูง | การรักษาไขมันในเลือดสูง | การป้องกันไขมันในเลือดสูง

ไขมันในเลือดสูงหมายถึงร่างกายเรามีไขมันในกระแสเลือดสูง ไขมันที่สูงอาจจะเป็น cholesterol หรือ Triglyceride ก็ได้ ไขมันสูงจะเพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดโรคกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือด โรคอัมพาต หลอดเลือดแดงแข็ง (atherosclerosis) และทำให้เกิดโรคหัวใจและหลอดเลือด (cardiovas- cular diseases) ตามมา ที่พบบ่อยคือ โรคหลอดเลือดหัวใจ (coronary heart disease) โรคหลอดเลือดสมอง (cerebrovascular disease) และโรคหลอดเลือดแดงส่วนปลาย (peripheral arterial disease)
เนื่องจากไขมันสูงจะตกตะกอนที่ผิวของผนังหลอดเลือดที่เรียกว่าคราบไขมันหรือ Plaque ซึ่งจะทำให้หลอดเลือดตีบ หรือคราบอาจจะหลุดลอยไปอุดหลอดเลือดทำให้เกิดโรค โดยทั่วไปจะหมายถึงการที่มีไขมันเลว (LDL) ไขมันโคเลสเตอรอล total cholesterolไขมันไตรกลีเซอร์ไรด์triglyceride สูงและมีไขมันดีหรือ HDL ต่ำ การที่มีไขมันเลวในเลือดสูงโดยเฉพาะไขมันเลวจะเพิ่มความเสี่ยงในการเกิดโรคหัวใจและหลอดเลือด การรักษาไขมันในเลือดสูงในแต่ละคนค่าเป้าหมายจะไม่เท่ากันขึ้นกับความเสี่ยงในการเกิดโรคหลอดเลือดมากหรือน้อย
ไขมันในเลือดสูงมีได้กี่รูปแบบ
1. ระดับโคเลสเตอรอลรวม (total cholesterol, TC) สูงในเลือด
2. ระดับ low density lipoprotein-cholesterol (LDL-C) สูงในเลือด
3. ระดับ high density lipoprotein cholesterol (HDL-C) ต่ำในเลือด
4. ระดับไตรกลีเซอไรด์ (triglyceride, TG) สูงในเลือด
5. ระดับไขมันผิดปกติแบบใดแบบหนึ่งร่วมกัน 2 อย่างขึ้นไป
ผู้ที่มีระดับไตรกลีเซอไรด์สูงในเลือดเพียงอย่างเดียวมีอัตราเสี่ยงต่อการเกิดโรคหัวใจขาดเลือดเช่นกัน แต่ผู้ที่มีระดับไตรกลีเซอไรด์สูงในเลือดควบคู่กับระดับ HDL-C ต่ำในเลือด มีอัตราเสี่ยงต่อการเกิดโรคหัวใจขาดเลือดเพิ่มขึ้น เนื่องจากภาวะนี้ทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงในคุณลักษณะของ LDL ที่เป็น small dense LDL
สาเหตุไขมันในเลือดสูง
สาเหตุเกิดจากกการรับประทานอาหารที่มีไขมันอิ่มตัว และไขมันทรานส์สูงตัวอย่างอาหารเช่น
- ชีส
- ไข่แดง
- อาหารทอด
- ไอซ์ครีม
- Pastries
- เนื้อแดง
มีโรคบางโรคที่ทำให้ไขมันในเลือดผิดปกติเช่น
- โรคไต
- โรคเบาหวาน
- การตั้งครรภ์
- ต่อมไทรอยด์ทำงานน้อย
ยาบางชนิดก็ทำให้ไขมันในเลือดผิดปกติเช่น
- ยาคุมกำเนิด
- ยาขับปัสสาวะ
- ยาลดความดันโลหิตกลุ่มเบต้า
โรคทางพันธุกรรมเช่น Familial hypercholesterolemia
การวินิจฉัยไขมันในเลือดสูง
การวินิจฉัยไขมันในเลือดสูงจะวินิจฉัยจากการเจาะเลือดตรวจไขมัน การศึกษาทางวิทยาการระบาดพบว่าผู้ที่มีความเสี่ยงน้อยต่อการเกิดโรคหลอดเลือดหัวใจนั้น ควรมีระดับไขมันในเลือดดังนี้คือ
- TC <200 มก/ดล,
- LDL-C<100 มก/ดล,
- HDL-C >40 มก/ดล
- TG <150 มก/ดล
นอกจากนี้ควรมีอัตราส่วน TC/ HDL-C <4.5 และ LDL-C/HDL-C < 3.0
ตารางแสดงถึงเกณฑ์ที่ใช้ตัดสินภาวะระดับไขมันผิดปกติในเลือด และความรุนแรงของความผิดปกติ
การแปรผลการตรวจไขมันในเลือด | |||
---|---|---|---|
ชนิดของไขมัน | mg/dL | mmol/L | การแปรผล |
Total cholesterol | <200 | <5.2 | ค่าที่ต้องการ |
200–239 | 5.2–6.2 | สูงเล็กน้อย | |
>240 | >6.2 | สูง | |
LDL cholesterol | <100 | <2.6 | ดีมาก |
100–129 | 2.6–3.3 | ดี | |
130–159 | 3.4–4.1 | สูงเล็กน้อย | |
160–189 | 4.1–4.9 | สูง | |
>190 | >4.9 | สูงมาก | |
HDL cholesterol | <40 | <1.0 | ต่ำ มีความเสี่ยงในการเกิดโรค |
41-59 | 1.0–1.5 | พอใช้ | |
>60 | >1.55 | ดี | |
Triglyceride | 150 | ปกติ | |
151-199 | สูงเล็กน้อย | ||
200-499 | สูง | ||
>500 | สูงมาก |
ผู้ใหญ่ที่ค่าไขมันปกติควรจะตรวจซ้ำทุก 5 ปี หากไขมันในเลือดสูงควรตรวจซ้ำอีก 2-6 เดือน
ค่าปกติของไขมันคอเลสเตอรอลอยู่ระหว่าง 140 and 200 mg/d ทางการแพทย์จะให้ความสนใจเป็นพิเศษกับไขมัน Total Cholesterol และ LDL Cholesterol และไขมัน HDL Cholesterol เนื่องจากภาวะทั้งสองสามารถควบคุมโดยการใช้ยาและการปรับเปลี่ยนพฤติกรรม แต่การเกิดหลอดเลือดแข็งจะเกิดเร็วหากมีภาวะไขมันผิดปกติดังนี้
- มีระดับของ triglycerides (TG) สูง
- ไขมัน low-density lipoprotein (LDL) สูง:ซึ่งเป็นไขมันไม่ดี
- ไขมัน highdensity lipoprotein-cholesterol (HDL-C)ต่ำ
อาการของไขมันในเลือดสูง
ไขมันในเลือดสูงจะไม่มีอาการ ผู้ป่วยอาจจะมาโรงพยาบาลเนื่องจากอาการโรคแทรกซ้อนของไขมันในเลือดสูง การที่จะทราบว่าไขมันในเลือดสูงรู้ได้จากการเจาะเลือดตรวจ
การรักษาไขมันในเลือดสูง
การรักษาไขมันในเลือดสูงประกอบไปด้วย การปรับพฤติกรรม และ การใช้ยารักษาไขมันในเลือด
การปรับพฤติกรรม
การรับประทานอาหารเพื่อลดไขมัน
- เลือกอาหารที่มีไขมันอิ่มตัวต่ำเช่น เนื้อแดง เบคอน ไส้กรอก นม เลือกเนื้อสัตว์ที่ไขมันต่ำเช่นอกไก่ เนื้อปลา ถ้าเป็นเนื้อหมูใช้สันใน หรือเนื้อบริเวณสะโพก
- หลีกเลี่ยงน้ำมันที่มีไขมันอิ่มตัวสูง เช่นน้ำมันปามล์ น้ำมันมะพร้าว น้ำมันหมู ให้ใช้น้ำมันที่มีไขมันไม่อิ่มตัวเชิงเดี่ยวสูงเช่น น้ำมันคาโนล่า น้ำมันมะกอก
- หลีกเลี่ยงไขมันทรานส์เช่น เนยเทียม ครีมเทียม คุกกี้ ขนมปัง
- รับประทานน้ำมันปลามากเช่น ปลาแซลมอน ปลา mackerel ถั่วต่างๆ
- รับประทานอาหารที่มีใยอาหารมากเช่น ผักต่างๆผลไม้ ข้าโอ๊ต
การออกกำลังกาย
การออกกำลังกายจะทำให้ลดน้ำหนัก ลดไขมันเลวในเลือด เพิ่มไขมันดี โดยการออกกำลังกายวันละ 40 นาทีสัปดาห์ละ3 วันเป้าหมายออกกำลังกายสัปดาห์ละ 150 นาทีวิธีการออกกำลังกายเช่น
- ขี่จักรยานไปทำงาน
- เดินออกกำลังกายเล่น
- ว่ายน้ำ
- ออกกำลังกายในยิม
- ขึ้นบันไดแทนการใช้ลิฟท์
- หากใช้รถประจำทางให้ลงก่อนถึงที่ทำงานหนึ่งถึงสองป้าย
หยุดสูบบุหรี่
การสูบบุหรี่จะลดไขมันดี และเพิ่มไขมันไตรกลีเซอร์ไรด์ และเพิ่มความเสี่ยงในการเกิดโรคหัวใจและหลอดเลือด
ยาลดไขมัน
การรักษาไขมันในเลือดสูงจะต้องพิจารณาจากโรคที่เป็น โรคที่เป็นร่วม ปัจจัยเสี่ยงต่อโรคหัวใจและหลอดเลือด และระดับไขมันในเลือด หากไขมันในเลือดสูงไม่มาก และความเสี่ยงของการเกิดโรคหัวใจ และหลอดเลือดต่ำการรักษาก็อาจจะเริ่มต้นจากการปรับเปลี่ยนพฤติกรรม หากไขมันในเลือดสูงมาก และหรือมีโรคหรือมีปัจจัยเสี่ยงต่อการเกิดโรคหัวใจ และหลอดเลือดมากก็จะต้องรีบให้ยารักษาไขมัน
การป้องกันไขมันในเลือดสูง
สาเหตุของไขมันในเลือดสูงส่วนหนึ่งเกิดจากพันธุกรรมซึ่งไม่สามารถแก้ไขได้ แต่อีกสาเหตุหนึ่งเกิดจากพฤติกรรม ซึ่งหากมีการปรับพฤติกรรมก็สามารถป้องกันการเกิดไขมันในเลือดสูงได้ การป้องกันไขมันในเลือดสูง
การลดไขมันโดย Phytosterol
Phytosterol พบมากในน้ำมันพืช ถั่ว ผัก และผลไม้ มีสูตรโครงสร้างเหมือน cholesterol แต่ไม่ทำให้เส้นเลือดตีบ ช่วยลดการดูดซึม cholesterol Phytosterol.
ข่าวที่เกี่ยวข้อง
- คนอ้วนที่ลดน้ำหนักไม่ได้ หากรักษาน้ำหนักให้คงที่ มีผลดีต่อสุขภาพ อ่านที่นี่
- มีการศึกษาว่าความดันโลหิตสูง พบว่าเสี่ยงต่อการเกิดโรคอัมพาตในชาย แต่การศึกษาล่าสุดพบว่าเสี่ยงทั้งหญิงและชาย และทุกเชื้อชาติ อ่านที่นี่
- แพทย์โรคหัวใจแนะนำให้ผู้ที่เป็นโรคหัวใจ หรือเสี่ยงต่อการเกิดโรคหัวใจให้หลีกเลี่ยงยาแก้ปวด เพราะอาจจะทำให้โรคหัวใจกำเริบ อ่านที่นี่
- น้ำมันปลาช่วยลดการเกิดโรคหัวใจ โดยลดไขมัน LDL และอุบัติการการเกิดโรคหัวใจ อ่านที่นี่
- Aspirin จะช่วยลดอุบัติการณ์ของการเกิดโรคหัวใจ โดยเแพาะกลุ่มที่มีความเสี่ยงต่อการเกิดโรคหัวใจ แต่ได้มีการสำรวจที่ประเทศอเมริกาพบว่าคนอเมริการับประทาน Aspirin น้อกว่าที่คิด อ่านที่นี่
- ยาแก้ปวดเพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดโรคหัวใจ อ่านที่นี่
- แผลร้อนในเรื้อรังมียารักษาแล้ว อ่านที่นี่
- การลดอาหารเค็มนอกจากจะลดความดันโลหิต ยังลดอัตราการเกิดโรคหัวใจและหลอดเลือด อ่านที่นี่
- การใช้ฮอร์โมนทดแทนสำหรับผู้ป่วยวัยทอง ทำให้เกิดโรคมะเร็งเพิ่มมากขึ้น อ่านที่นี่
- แอสไปรินสามารถป้องกันโรคมะเร็งลำไส้ใหญ่ อ่านที่นี่
- เลี้ยงดีเกิดไปอาจจะทำให้เป็นโรคหอบหืด อ่านที่นี่
- รับประทานcereal และแมกนีเซียมลดการเกิดโรคเบาหวาน อ่านที่นี่
- การออกกำลังกายจะเพิ่มระดับไขมัน HDL อ่านที่นี่
- การเจาะเลือดตรวจ
- การรักษา
- อาหารสำหรับ cholesterol สูง
- อาหารสำหรับ triglyceride สูง
- การประเมินความเสี่ยง
- ไขมันที่ดีและไม่ดี
- จะเลือกbutterหรือmagarine
- ค่าไขมันที่เหมาะสม
- ผักไทยลดไขมัน
triglyceride ในเลือดสูง cholesterol ในเลือดสูง