ฟันผุ: สาเหตุ อาการ การรักษาและวิธีป้องกันเพื่อรอยยิ้มสวย

ฟันผุคือการสึกกร่อนของผิวฟันที่เกิดจากกรดซึ่งผลิตโดยแบคทีเรียในช่องปาก เมื่อแบคทีเรียทำปฏิกิริยากับน้ำตาลจากอาหาร กรดจะถูกผลิตออกมา ทำให้เคลือบฟัน (enamel) ถูกกัดเซาะและเกิดเป็นหลุมฟัน (cavities) หากไม่ได้รับการรักษา ฟันผุจะลุกลามไปจนทำให้ฟันอ่อนแอลงและอาจสูญเสียได้

1. ฟันผุคืออะไร?

นิยาม:

ฟันผุเป็นภาวะที่เกิดจากการกัดเซาะของเคลือบฟันและเนื้อฟันภายใน เนื่องจากกรดจากแบคทีเรียที่เจริญเติบโตบนคราบพลัค (plaque) ที่สะสมบนฟันฟันผุเกิดจากการทำลายของเนื้อฟันโดยกรดที่สร้างจากแบคทีเรียในช่องปาก เมื่อเรารับประทานอาหารที่มีน้ำตาลหรือคาร์โบไฮเดรต แบคทีเรียจะย่อยสารเหล่านี้และปล่อยกรดออกมา กรดจะกัดกร่อนแร่ธาตุบนผิวฟันจนเกิดเป็นรูผุ หากไม่รักษาตั้งแต่เริ่มต้น การผุจะลุกลามสู่ชั้นเนื้อฟันและโพรงประสาทได้

ผลกระทบ:

ถ้าไม่รักษา ฟันผุอาจลุกลามจนทำให้ฟันมีหลุมลึกและเกิดอาการเจ็บปวด รวมทั้งอาจทำให้ฟันแตกหรือสูญเสียฟันได้

2. สาเหตุของฟันผุ

• แบคทีเรียและคราบพลัค: แบคทีเรียในช่องปากจะจับตัวกับคราบพลัค ซึ่งเกิดจากเศษอาหารและน้ำตาลที่เกาะบนฟัน เมื่อแบคทีเรียย่อยสลายสารอาหารจะปล่อยกรดออกมาที่กัดเซาะเคลือบฟัน
• อาหารที่มีน้ำตาลสูง: การบริโภคอาหารและเครื่องดื่มที่มีน้ำตาลสูงเป็นแหล่งอาหารหลักสำหรับแบคทีเรีย ช่วยให้กรดผลิตออกมามากขึ้น
• การดูแลช่องปากที่ไม่เพียงพอ: การแปรงฟันและใช้ไหมขัดฟันไม่ถูกวิธีหรือไม่สม่ำเสมอ ส่งผลให้คราบพลัคสะสมและเกิดฟันผุได้ง่าย
• ปัจจัยส่วนบุคคล: เช่น ลักษณะเคลือบฟันที่อ่อนแอ หรือปัจจัยทางพันธุกรรมที่ส่งผลต่อความแข็งแรงของฟัน

• ไม่ตรวจสุขภาพฟันเป็นประจำ ทำให้ไม่พบปัญหาตั้งแต่ระยะแรก

• ภาวะน้ำลายน้อย จากอายุ ยาบางชนิด หรือโรคประจำตัว ทำให้น้ำลายชะล้างแบคทีเรียได้น้อยลง

3. อาการของฟันผุ

• ระยะเริ่มต้น: ฟันมีหลุมหรือรอยแตกบนพื้นผิว ฟันมีจุดขาวขุ่น (แร่ธาตุสูญเสีย) หรือสีน้ำตาล

• ระยะลุกลาม: อาการเจ็บฟันหรือรู้สึกไวต่อความเย็น ความร้อน หรือของหวาน เสียวฟันเมื่อกินของร้อน/เย็น/หวาน มีกลิ่นปากฟันมีสีคล้ำหรือเปลี่ยนสีเมื่อเวลาผ่านไป

• ระยะรุนแรง: ในกรณีที่ฟันผุเริ่มลุกลาม อาจเกิดการอักเสบบริเวณเหงือกหรือรอบๆ ฟันปวดฟันตุบๆ เป็นหนอง บวมบริเวณกราม หรือฟันแตก

4. วิธีการรักษาฟันผุ

วิธีรักษาฟันผุ

การรักษาขึ้นอยู่กับความรุนแรงของอาการ:

1. ฟลูออไรด์รักษาเฉพาะที่ สำหรับฟันผุระยะเริ่มต้น เพื่อกระตุ้นการคืนแร่ธาตุ

2. อุดฟัน กรณีมีรูผุเล็กถึงกลาง ทันตแพทย์จะกรอส่วนผุออกและอุดด้วยวัสดุเช่น เรซินหรืออะมัลกัม

3. รักษารากฟัน หากเชื้อลุกลามถึงโพรงประสาท ต้องทำความสะอาดรากและครอบฟันต่อ

4. ถอนฟัน เมื่อฟันเสียหายมาก ไม่สามารถเก็บไว้ได้ ควรทำรากเทียมหรือใส่ฟันปลอมแทน

4.1 การรักษาในระยะเริ่มแรก (Early Stage)

• การทำความสะอาดฟันอย่างละเอียด: ในกรณีฟันผุที่ยังไม่ลึก ทันตแพทย์อาจทำการขูดคราบพลัคออก (Scaling) เพื่อหยุดการกัดเซาะของกรด
• ฟลูออไรด์บำรุงฟัน: การใช้ผลิตภัณฑ์ฟลูออไรด์ (เช่น ยาสีฟันหรือการเคลือบฟัน) ช่วยเสริมความแข็งแรงให้กับเคลือบฟันและชะลอการเกิดฟันผุ

4.2 การรักษาฟันผุในระยะที่ลุกลาม

• การอุดฟัน (Fillings): เมื่อฟันผุได้ลุกลามเป็นหลุมลึกทันตแพทย์จะอุดฟันด้วยวัสดุต่าง ๆ เช่น คอมโพสิตเรซิน หรืออะมาลกัม เพื่อป้องกันการลุกลามต่อไป
• การรักษารากฟัน (Root Canal Treatment): ในกรณีที่ฟันผุเข้าสู่รากฟันและทำให้เกิดการติดเชื้อ ทันตแพทย์จะทำการรักษารากฟันเพื่อล้างเชื้อและอุดรากฟันให้ฟันคงอยู่
• การรักษาด้วยการครอบฟัน (Crowns): เมื่อฟันได้รับความเสียหายมากและต้องการการเสริมสร้างความแข็งแรงใหม่ ทันตแพทย์อาจแนะนำให้ทำการครอบฟันเพื่อฟื้นฟูรูปลักษณ์และการใช้งานของฟัน

5. วิธีป้องกันฟันผุ

5 วิธีป้องกันฟันผุให้ห่างไกล

1. แปรงฟันวันละ 2 ครั้งด้วยยาสีฟันผสมฟลูออไรด์ แปรงให้ครบทุกด้าน ใช้เวลา 2 นาที

2. ใช้ไหมขัดฟันทุกวัน ช่วยกำจัดคราบพลัคในซอกฟันที่แปรงสีฟันเข้าไม่ถึง

3. ปรับพฤติกรรมการกิน

   • ลดของหวาน เลี่ยงอาหารติดฟันเช่น ทอฟฟี่

   • ดื่มน้ำหลังกินอาหารเพื่อชะล้างน้ำตาล

4. ตรวจฟันทุก 6 เดือน เพื่อขูดหินปูนและตรวจหาฟันผุระยะเริ่มต้น

5. เคลือบหลุมร่องฟัน (Sealant) โดยเฉพาะในเด็ก ช่วยป้องกันฟันกรามจากการสะสมของคราบอาหาร

6. ใช้น้ำยาบ้วนปาก: น้ำยาบ้วนปากที่มีฟลูออไรด์หรือสารต้านแบคทีเรียช่วยลดคราบพลัคและป้องกันฟันผุ
7. เข้าพบทันตแพทย์เป็นประจำ: ตรวจสุขภาพฟันและทำความสะอาดฟัน (ขูดหินปูน) อย่างน้อยปีละ 1-2 ครั้งเพื่อป้องกันการสะสมของคราบพลัค

ข้อควรรู้เพิ่มเติม

• ฟันผุไม่ใช่แค่ปัญหาเด็ก! ผู้ใหญ่อาจเสี่ยงฟันผุได้จากเหงือกร่นหรือรากฟันโผล่

• น้ำลายคือเกราะป้องกันธรรมชาติ เคี้ยวหมากฝรั่งไร้น้ำตาลช่วยกระตุ้นน้ำลาย

• อย่าปล่อยให้ปากแห้ง หากมีภาวะน้ำลายน้อย ปรึกษาทันตแพทย์เพื่อใช้ผลิตภัณฑ์ทดแทนน้ำลาย

6. สรุป

ฟันผุเป็นปัญหาสุขภาพฟันที่พบได้ทั่วไป หากดูแลช่องปากไม่ถูกต้องอาจนำไปสู่ฟันผุที่ลุกลามและต้องการการรักษาแบบเฉพาะทาง เช่น การอุดฟันหรือการรักษารากฟัน ด้วยการดูแลสุขอนามัยช่องปากที่ดี แปรงฟันและใช้ไหมขัดฟันอย่างสม่ำเสมอ รวมถึงเข้าพบทันตแพทย์เพื่อตรวจและทำความสะอาดฟันเป็นประจำ คุณจะสามารถป้องกันฟันผุและรักษาฟันให้แข็งแรงได้อย่างมีประสิทธิภาพ หากคุณมีข้อสงสัยหรือพบอาการผิดปกติของฟัน ควรรีบปรึกษาทันตแพทย์เพื่อรับคำแนะนำและการรักษาที่ถูกต้อง

กลับหน้าเดิม

การดูและฟัน | คราบหินปูน | สาเหตุโรคเหงือก | สุขอนามัยช่องปาก | โรคเหงือกอักเสบ | โรคในช่องปาก | โรคเหงือก | เหงือกร่น | ปริทนต์อักเสบ | โรคเหงือกกับหัวใจ | ปากแห้ง | ฟันผุ | การแปรงฟัน | กลิ่นปาก

 

• โรคในช่องปาก
• คราบหินปูน
• โรคเหงือก
• เหงือกร่น
• เหงือกอักเสบ
• ปริทนต์อักเสบ
• โรคเหงือกกับหัวใจ
• สาเหตุโรคเหงือก
• ปากแห้ง
• ฟันผุ
• การแปรงฟัน
• กลิ่นปาก