โรคหอบหืด Asthma

โรคหอบหืดมักจะเริ่มเป็นตั้งแต่เด็ก โรคหอบหืดเป็นโรคเรื้อรัง อาการแต่ละคนรุนแรงไม่เท่ากัน และการหอบแต่ละครั้งก็มีความแตกต่างกัน บางคนอาจหอบไม่กี่นาทีก็หาย บางคนหอบมากถึงกับเสียชีวิตก็มี

เนื่องไม่สามารถคาดเดาได้ว่าเมื่อไร่จะเป็นหอบหืด และไม่ทราบว่าหอบแต่ละครั้งจะเป็นมากแค่ไหน การศึกษาให้เข้าใจโรคหอบหืด รวมทั้งการมีแผนการรักษาที่ดีสามารถทำให้ผู้ป่วยมีคุณภาพชีวิตที่ดี รายละเอียดที่จะนำเสนอต่อไปนี้ได้มาจากตำราของต่างประเทศ และของประเทศไทยเหมาะสำหรับผู้ป่วย ญาติและนักเรียนที่จะนำข้อมูลที่ได้ไปใช้ สำหรับท่านผู้อ่านที่เป็นโรคหอบหืดอยู่แล้วท่านเริ่มอ่านที่จุดประสงค์ของการรักษา ส่วนท่านที่ยังไม่ทราบว่าตัวเองเป็นหรือไม่แนะนำให้เริ่มอ่านตั้งแต่เริ่มต้น เนื้อหาข้อมูลจะเป็นแนวทางการดูแลตัวเอง

นิยามโรคหอบหืด Asthma

โรคหอบหืดเป็นโรคเรื้อรังของปอดที่ส่งผลต่อทางเดินหายใจ ซึ่งเป็นท่อที่นำอากาศเข้าและออกจากปอด เมื่อคุณเป็นโรคหอบหืด ทางเดินหายใจของคุณอาจอักเสบและตีบแคบลง ทำให้หายใจลำบาก.โรคหอบหืดเป็นโรคของหลอดลมที่มีการอักเสบเรื้อรัง [Chronic inflammatory] เป็นผลให้มี cellต่างๆ เช่น mast cell,eosinophils,T-lymphocyte,macrophage,neutrophil มาสะสมที่เยื่อบุผนังหลอดลม ทำให้เยื่อบุผนังหลอดลมมีปฏิกิริยาตอบสนองต่อสารภูมิแพ้ และสิ่งแวดล้อมมากกว่าคนปกติ[bronchial hyper-reactivity] ผลจากการอักเสบจึงทำให้เยื่อบุผนังหลอดลมมีการหนาตัว กล้ามเนื้อหลอดลมมีการหดเกร็งตัว ทำให้ผู้ป่วยมีอาการไอ แน่นหน้าอก หายใจมีเสียงหวีดและหอบเหนื่อย อาการหอบเหนื่อยจะเกิดขึ้นทันทีที่ได้รับสารภูมิแพ้

ขณะที่ท่านเป็นหอบหืด หลอดลมของท่านจะมีการเปลี่ยนแปลงดังนี้

เมื่อท่านหายใจเอาสารภูมิแพ้เข้าไปในปอดจะทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงในปอดดังนี้

Acute bronchoconstriction มีการหดเกร็งของกล้ามเนื้อหลอดลม[Airway muscle] หลังจากได้รับสารภูมิแพ้ทำให้ลมผ่านหลอดลมลำบาก
Air way edemaเนื่องจากมีการหลั่งของน้ำทำให้ผนังหลอดลมบวมผู้ป่วยจะหอบเพิ่มขึ้น
Chronic mucous plug formation มีเสมหะอุดหลอดลมทำให้ลมผ่านหลอดลมลำบาก
Air way remodeling มีการหนาตัวของผนังหลอดลมทำให้หลอดลมตีบเรื้อรัง

หลอดลมของคนปกติจะมีกล้ามเนื้อ [Airway muscle] และเยื่อบุหลอดลม[Airway lining]ในสภาพปกติ

เมื่อร่างกายได้รับสารภูมิแพ้มากระตุ้น กล้ามเนื้อหลอดลมจะบีบตัว เยื่อบุหลอดลมจะมีการอักเสบเกิดการหน้าตัว ร่วมการหลั่งของเสมะเป็นปริมาณมากทำให้เกิดการอุดทางเดินหายใจ ผู้ป่วยจะหายใจลำบาก

จากกลไกดังกล่าวทำให้หลอดลมมีการหดเกร็ง ผู้ป่วยจึงเกิดอาการโรคหอบหืด Asthma ดังต่อไปนี้

หายใจตื้น หรือหายใจสั้น
แน่นหน้าอก
ไอ
หายใจเสียงดัง

โรคหอบหืดจะมีอาการไม่แน่นอนอาการของผู้ป่วยจะผันแปรได้หลายรูปแบบ

อาการหอบอาจจะเบาจนกระทั่งหอบหนัก
อาการแต่ละคนจะไม่เหมือนกัน
อาการอาจจะกำเริบเป็นครั้งๆ หรืออาการอาจจะหายไปเป็นเวลานาน
อาการหอบแต่ละครั้งจะไม่เท่ากัน

การวินิจฉัยโรคหอบหืด Asthma

จุดประสงค์ของการรักษาหอบหืด

ไม่มีอาการหอบหืด เช่น ไอ หายใจเสียงดังหวีด แน่นหน้าอก
ไม่ต้องตื่นกลางคืนเพราะอาการหอบหืด
ไม่ต้องเข้าห้องฉุกเฉิน หรือนอนโรงพยาบาลเพราะโรคหอบหืด
สามารถคุมอาการให้สงบลงได้และหอบหืดเรื้อรังน้อยที่สุด
ป้องกันไม่ให้เกิดอาการกำเริบของโรค
ยกระดับสมรรถภาพการทำงานของปอดให้ดีทัดเทียมกับคนปกติ
สามารถดำรงชีวิตอยู่ได้เหมือนคนปกติไม่ต้องหยุดเรียนหรือหยุดงาน
หลีกเลี่ยงผลแทรกซ้อนจากยารักษาโรคหืด
ลดอุบัติการณ์การเสียชีวิตจากโรคหอบหืด
ใช้ยา beta2-agonistเพื่อระงับอาการหอบให้น้อยที่สุด
ไม่มีภาวะฉุกเฉินของอาการหอบหืด
สามารถออกกำลังกายได้เหมือนคนปกติ

หลังการรักษาไม่ควรมีอาการหอบหืดอย่าเข้าใจผิดว่าหากมีอาการหอบ พอพ่นยาแล้วหายหอบคืออาการดีขึ้น การรักษาที่ดีต้องไม่หอบ

การรักษาให้ได้ผลดีต้องประกอบด้วยต้องประกอบด้วยแผนการรักษาดังนี้ ท่านผู้อ่านที่เป็นหอบหืดติดตามทีละหน้า และพยายามทำความเข้าใจ จะทำให้นำไปปฏิบัติได้

เคล็ดลับการดูแลตนเองเพื่อจัดการกับโรคหอบหืด

รับประทานยาตามที่แพทย์สั่ง: ซึ่งรวมถึงยาสูดพ่นบรรเทาอาการอย่างรวดเร็ว (ช่วยชีวิต) เพื่อบรรเทาอาการทันที และยาควบคุมระยะยาว (ควบคุมอาการ) เพื่อป้องกันการเกิดอาการหอบหืด
ระบุและหลีกเลี่ยงปัจจัยกระตุ้น:จดบันทึกอาการและระบุปัจจัยกระตุ้นโรคหอบหืดของคุณ เมื่อคุณทราบปัจจัยกระตุ้นแล้ว ให้ดำเนินการเพื่อหลีกเลี่ยงปัจจัยเหล่านี้
สร้างแผนปฏิบัติการเกี่ยวกับโรคหอบหืด:ทำงานร่วมกับแพทย์ของคุณเพื่อพัฒนาแผนงานเป็นลายลักษณ์อักษรที่ระบุยาที่คุณใช้ในแต่ละวัน สิ่งที่ควรทำเมื่ออาการหอบหืดของคุณแย่ลง และเวลาที่ควรไปพบแพทย์ฉุกเฉิน
ตรวจสอบอัตราการไหลสูงสุด:เครื่องวัดอัตราการไหลสูงสุดจะวัดความเร็วของการหายใจเอาอากาศออกจากปอด การตรวจสอบเป็นประจำจะช่วยให้คุณตรวจพบสัญญาณเริ่มต้นของโรคหอบหืดที่แย่ลงได้
ฉีดวัคซีน:ฉีดวัคซีนป้องกันไข้หวัดใหญ่และปอดบวมประจำปี เพื่อช่วยป้องกันการติดเชื้อทางเดินหายใจซึ่งอาจทำให้เกิดอาการหอบหืดได้
รักษาการใช้ชีวิตให้มีสุขภาพดี:รับประทานอาหารที่มีประโยชน์ ออกกำลังกายสม่ำเสมอ นอนหลับให้เพียงพอ และจัดการกับความเครียดเพื่อให้ปอดของคุณแข็งแรง
เลิกสูบบุหรี่:การสูบบุหรี่และการได้รับควันบุหรี่มือสองสามารถทำให้อาการของโรคหอบหืดแย่ลง และควบคุมโรคหอบหืดได้ยากขึ้น

การวินิจฉัยโรคหอบหืด
การหลีกเลี่ยงหรือขจัดสิ่งต่างๆที่ก่อให้เกิดปฏิกิริยาภูมิแพ้ผู้ป่วยทุกคนควรทราบถึงปัจจัยที่ทำให้หอบหืดเป็นมากขึ้น
การจำแนกความรุนแรงของโรคหอบหืดเมื่อให้ผู้ป่วยทราบความรุนแรงของโรคว่าอยู่ในขั้นไหนจะทำให้ทราบว่าควรจะได้รับยาอะไรบ้าง
ยาที่ใช้รักษาโรคหอบหืดผู้ป่วยควรทราบว่ายาที่ใช้อยู่เป็นยาที่ใช้บรรเทาอาการหรือเป็นยาที่ใช้รักษาโรคในระยะยาว
แผนการรักษาโรคหอบหืดเรื้อรังเป็นแผนการรักษาสำหรับผู้ป่วยที่มีความรุนแรงในแต่ละขั้น
แผนการรักษาหอบหืดฉับพลันสำหรับผู้ป่วยเป็นแผนการรักษาเมื่อเกิดหอบหืดเฉียบพลันเพื่อให้ผู้ป่วยดูแลตัวเองเบื้องต้นที่บ้าน
คุณต้องเตรียมตัวอย่างไรก่อนพบแพทย์เป็นการเตรียมข้อมูลเพื่อให้แพทย์ทราบอาการของโรค
ผู้ป่วยมีอาการดังต่อไปนี้ควรพบแพทย์ทันทีเพื่อให้ผู้ป่วยเป็นแนวทางในการพิจารณาถึงความรุนแรงและเร่งด่วนของโรค
ผู้ป่วยคนไหนที่ควรอยู่ในโรงพยาบาลเพื่อรักษา
ผู้ป่วยคนไหนที่มีปัจจัยเสี่ยงต่อการเสียชีวิตจากโรคหืด
โรคหอบหือในภาวะพิเศษ เช่นโรคหอบกลางคืน หอบขณะออกกำลังกาย หอบขณะตั้งท้อง

ทบทวนวันที่

โดย นายแพทย์ ประพันธ์ ปลื้มภาณุภัทร อายุรแพทย์,แพทย์เวชศาสตร์ครอบครัว