ยาละลายลิ่มเลือดสิ่งที่ท่านต้องรู้

หลอดเลือดของเราเมื่อมีอายุมากขึ้นจะมีคราบไขมันเกาะที่ผนังหลอดเลือด โดยเฉพาะผู้ที่มีปัจจัยเสี่ยง เช่น ความดันโลหิตสูง ไขมันในเลือดสูง โรคเบาหวาน สูบบุหรี่จะมีคราบเกิดเร็ว เมื่อคราบใหญ่ขึ้นจะทำให้เลือดไปเลี้ยงอวัยวะที่สำคัญลดลง เมื่อคราบใหญ่ขึ้นหรือเกิดลิ่มเลือดอุดหลอดเลือดจนเลือดไม่สามารถผ่านไปเลี้ยงอวัยวะจนอวัยวะขาดเลือดหรือตาย

การให้ยาละลายลิ่มเลือดจะให้ได้ผลดีขึ้นกับระยะเวลาที่ให้ตั้งแต่เริ่มมีลิ่มเลือดอุดหลอดเลือด หากให้ช้าลิ่มเลือดจะละลายยาก หากสามารถให้ได้เร็วก็จะลดอัตราการเสียชีวิตลงได้

ยาที่ใช้สำหรับละลายลิ่มเลือดได้แก่

alteplase (Activase),
streptokinase (Kabikanase, Streptase),
anistreplase (Eminase),
tissue plasminogen acitivator (TPA)
and urokinase (Abbokinase).

ข้อสังเกต

ยาละลายลิ่มเลือดจะให้ได้ผลดีจะต้องรีบให้ยาหลังจากเกิดอาการ หากเป็นหัวใจหรือหลอดเลือดสมองหากให้ภายใน 3 ชั่วโมงจะได้ผลดี ดังนั้นหากท่านเกิดอาการของโรคหัวใจขาดเลือด หรืออัมพาต ควรจะไปพบแพทย์ให้เร็วที่สุด
การให้ยาละลายอาจจะทำมีเลือดออกในหลายอวัยวะซึ่งจะมีอาการมากน้อยขึ้นกับอวัยวะ และปริมาณเลือดที่ออก

หากท่านมีโรคดังต่อไปนี้ควรจะบอกแพทย์ทุกครั้ง

โรคเลือด
เลือดออกง่าย
โรคหลอดเลือด หรือโรคหัวใจ
ความดันโลหิตสูง
โรคอัมพาต
ลำไส้อักเสบ ดรคกระเพาะอาหารอักเสบ
วัณโรค
เนื้องอกในสมอง
โรคตับ
ได้รับอุบัติก่อนหน้านี้
เคยผ่าตัดก่อนหน้านี้

ผลข้างเคียงจากการให้ยาละลายลิ่มเลือด

เลือดออกทางเดินปัสสาวะ
ท้องผูก
ไอเสมะหะมีเลือด
เลือดกำเดาไหล
อาเจียนเป็นเลือด
เลือดออกทางช่องคลอด
ปวดสีรษะ
ปวดหลัง
ปวดท้องจากโรคกระเพาะอาหาร

เนื่องยานี้อาจจะจะทำให้เลือดออกง่าย ท่านที่ใช้ยาดังต่อไปนี้ต้องบอกแพทย์

Aspirin
ยาแก้ปวดกลุ่ม NSAID
ยากันชักเช่น valproic acid (Depakene) and divalproex (Depakote)
ยาป้องกันเลือดแข็ง
ยาปฏิชีวนะกลุ่ม Cephalosporins,เช่น cefoperazone, cefamandole

ยาที่ใช้ในการละลายลิ่มเลือด

Alteplase

rt-PAหรือAlteplaseเป็นยาฉีดละลายลิ่มเลือด(Thrombolytic agent) โดยAlteplaseเป็นไกลโคโปรตีนซึ่งเป็นตัวกระตุ้นโดยตรง เป็นผลให้เกิดการละลายของลิ่มเลือด ใช้ในผู้ป่วย acute ischemic stroke ,acute myocardial infarction acute massice pulmonary ambolismเป็นยาละลายลิ่มเลือดที่นิยมใช้ในภาวะฉุกเฉินมากที่สุด ข้อบ่งชี้ในการใช้

ST-elevation myocardial infarction (STEMI),
acute ischemic stroke (AIS),
acute massive pulmonary embolism,และ
central venous access devices (CVAD)

ยานี้ไม่มี antigenic ดังนั้นจึงสามารถให้ซ้ำได้

วิธีการให้ยา

Alteplase (tPA) ขนาด 50-100 mg ผสมใน sterile waterให้มีความเข้มข้น 1 mg/mL.หยดใน 1.5 ชั่วโมง
สำหรับผู้ป่วยที่หลอดเลือดหัวใจขาดเลือดจะให้ 15 mgฉีดทางน้ำเกลือ และให้ 0.75 mg/kg (up to 50 mg)ให้ทางน้ำเกลือกในเวลา 30 นาทีหลังจากนั้นให้ 0.5 mg/kg (up to 35 mg)ให้ในเวลา 60 นาที ปริมาณมากที่สุดคือ 100 mg

Reteplase

เป็น recombinant tissue-type plasminogen activatorที่ออกฤทธิ์เร็ว และมีโรคแทรกซ้อนเลือดออกน้อยกว่า ใช้ในกรณีโรคกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือดเท่านั้น

ขนาดยาที่ให้

ให้ 10-U ผสมใน sterile water (10 mL) to 1 U/mL.ฉีดให้หมดใน 2 นาที หลังจากนั้นอีก 30 นาทีจึงให้ 10 unit อีกครั้ง

Tenecteplase (TNKase)

ขณะนี้มีใช้เฉพาะโรคหลอดเลือดหัวใจตีบเท่านั้น แต่ก็มีการศึกษาอื่นว่าใช้ได้ในโรคหลอดเลือดสมองตีบ ข้อดีขอยานี้คือมีอุบัติการเลือดออกน้อย

ขนาดของยาที่ให้

จะให้ตามน้ำหนักโดยการผสมยา 50-mg vial in 10 mL sterile water (5 mg/mL).

โดยฉีดใน 5 วินาที ขนาดที่ให้ตามน้ำหนักตัวดังตารางข้างล่าง

< 60 kg - 30 mg ( ให้ 6 mL)
≥ 60 kg to < 70 kg - 35 mg (ให้ 7 mL)
≥ 70 kg to < 80 kg - 40 mg (ให้ 8 mL)
≥ 80 kg to < 90 kg - 45 mg ( ให้ 9 mL)
≥ 90 kg - 50 mg ( ให้ 10 mL)

Streptokinase

เป็นยาละลายลิ่มเลือดที่มีราคาถูกที่สุด มี antigenic ทำให้เกิดอาการแพ้ และไม่สามารถให้ยานี้ซ้ำ

ขนาดที่ให้

ให้ขนาด 1.5 million Uใน 50 mL D5W ให้ในเวลา 1 ชั่วโมง