jrprint

หน้าหลัก | สุขภาพดี | สุภาพสตรี | การแปลผลเลือด | โรคต่างๆ | วัคซีน

adv

จุลชีวัน

จุลชีวันเป็นสิ่งมีชีวิตที่มีขนาดเล็กมากจนมองไม่เห็นด้วยตาเปล่า พบได้ทุกหนแห่งในโลก อากาศ น้ำ ดิน พืช สัตว์หรือคน บางชนิดชอบที่ร้อน บางชนิดชอบอากาศหนาว บางชนิดต้องอาศัยออกซิเจน แต่บางชนิดไม่ต้องการออกซิเจน เชื้อจุลชีวันบางชนิดทำให้เกิดโรคในคนหรือพืช แต่ก็มีเชื้อจุลชีวันที่เป็นประโยชน์ต่อร่างกาย เราแบ่งเชื้อจุลชีวันออกเป็น 4 ชนิดได้แก่

เชื้อแบคทีเรีย

นักวิทยาศาสตร์ได้ค้นพบซากฟอสซิลของแบคทีเรียมีอายุ 3.5 ล้านล้าน นับว่าเป็นจุลชีวันอยู่โลกเลยทีเดียว มีคำกล่าวว่าหากไม่มีเชื้อแบคทีเรียก็จะไม่มีสิ่งมีชีวิตบนโลก เชื้อแบคทีเรียจะมีรูปร่างได้ 3 ลักษณะคือ

เชื้อแบคทีเรียมีถิ่นอาศัยได้หลายแบบ บางชนิดชอบอากาศหนาวอุณหภูมิต่ำกว่าจุดเยือกแข็ง เรียก Psychrophiles บางชนิดชอบอากาศร้อนเรียก Thermophiles บางชนิดชอบอากาศร้อนมากเช่นในลาวาภูเขาไฟเรียก Extreme thermophiles แต่เชื้อแบคทีเรียส่วนใหญ่ต้องการอุณหภูมิเหมือน หรือใกล้เคียงกับคน

เชื้อแบคทีเรียก็เหมือนกับคนที่ต้องการอาหาร ต้องการที่อยู่ที่มีสภาพแวดล้อมที่เหมาะสม เชื้อบางชนิดต้องการออกซิเจน aerobic bacteria บางชนิดมีชีวิตอยู่ได้โดยที่ไม่ต้องการออกซิเจน anaerobic bacteria

เชื้อแบคทีเรียส่วนใหญ่เป็นมิตรกับคนและธรรมชาติ มีเพียงร้อยละ1ที่ทำให้เกิดโรคในคนและพืช ตัวอย่างเชื้อที่เป็นมิตรกับคนคือ Lactobacilli acidophilus ซึ่งอยู่ในลำไส้ของคนช่วยสร้าง วิตามิน ช่วยย่อยอาหาร ป้องกันมะเร็ง

เชื้อแบคทีเรียบางชนิดจะสร้างสารพิษที่เรียกว่า Toxin ซึ่งเป็นพิษต่อร่างกาย เช่น เชื้อบาดทะยัก ไอกรน Bordetella pertussis

เชื้อไวรัส viruses

เป็นจุลชีวันที่มีขนาดเล็กที่สุด เชื้อไวรัสไม่เป็นเซลล์ แต่ประกอบด้วยสารพันธุกรรมที่เรียกว่า DNA ฆณ์ฮ RNA วึ่งมีส่วนประกอบที่สำคัญคือ gene และโปรตีนหุ้ม

เชื้อไวรัสส่วนใหญ่ทำให้เกิดโรคในคน เนื่องจากเชื้อไวรัสจะเข้าสู่เซลล์ของคนเมื่อสาร DNA หรือ RNA เข้าสู่เซลล์ของร่างกายก็จะแบ่งตัวทำให้เราเกิดโรค เชื้อไวรัสแต่ละชนิดจะชอบเซลล์กันคนละแบบ เช่นไวรัสตับอักเสบจะชอบเซลล์ตับ เชื้อเอดส์จะชอบเซลล์เม็ดเลือดขาว

เชื้อรา fungi

เชื้อราเป็นพืชชั้นต่ำพบได้ทุกแห่งทั้งในน้ำ อากาศ ดิน เช่น เห็ดmushrooms, ยีสต์yeast, เชื้อราmold,เป็นต้น เชื้อราบางชนิดอาศัยอยู่ในร่างกายคนโดยไม่เกิดโรค เชื้อราที่ทำให้เกิดโรคในคนเรียก mycoses เช่นเชื้อราที่ทำให้เกิดโรคผิวหนัง โรคปอด เชื้อราที่เกิดประโยชน์นำมาผลิตยา penicillin เชื้อราทำให้เกิดการหมักใช้ประกอบอาหารเป็นต้น

เชื้อ Protozoa

เป็นสัตว์เซลล์เดียวส่วนใหญ่มักจะทำให้เกิดโรคในคน พวก plankton ็เป็นเชื้อ Protozoa เป็นอาหารของสัตว์ทะเลตวอย่างเชื้อที่ทำให้เกิดโรในคนเช่น เชื้อมาลาเรีย Toxoplasma gondi

ทำไมเชื้อโรคจึงทำให้เราป่วย

เชื้อโรคอยู่คู่โลกมานาน เชื้อบางชนิดอยู่กับตัวเราโดยที่ไม่ทำให้เกิดโรคและบางชนิดอาจจะเกิดประโยชน์กับตัวเรา แต่ก็มีเชื้อบางชนิดทำให้เกิดโรคในคน การที่เชื้อทำให้เกิดโรคในคนมีสาเหตุจาก

ตารางแสดงโรคที่พบบ่อยและเชื้อที่เป็นสาเหตุ

 

โรค
เชื้อแบคทีเรีย
เชื้อรา
เชื้อ Protozoa
เชื้อไวรัส
ฮ่องกงฟุต
O
ไข้สุขใส
O
ไข้หวัด
O
โรคท้องร่วง
O
O
O
ไข้หวัดใหญ่
O
เริ่ม
O
มาลาเรีย
O
โรคเยื่อหุ้มสมองอักเสบ
O
O
O
O
ปอดบวม
O
O
O
ไซนัสอักเสบ
O
O
โรคผิวหนัง
O
O
O
O
คออักเสบ
O
O
วัณโรค
O
ทางเดินปัสสาวะอักเสบ
O
ช่องคลอดอักเสบ
O
O
O
ตับอักเสบ
O

คนเราติดเชื้อโรคได้อย่างไร

คนเราสามารถติดโรคได้หลายวิธีดังนี้

ติดจากเชื้อในอากาศ

เชื้อโรคบางชนิดสมารถอยู่ในอากาศได้เป็นเวลานาน หากเราหายใจได้รับเชื้อนั้นปริมาณมากพอก็จะทำให้เกิดโรค เช่น วัณโรค ไข้หวัดใหญ่ ไข้หวัด หากเราต้องเดินทางเปลี่ยนสถานที่เราอาจจะติดเชื้อได้ง่ายเนื่องจากเรายังไม่มีภูมิต่อเชื้อนั้น

การสัมผัสใกล้ชิด

มีเชื้อโรคมากกว่า 500 ชนิดที่อาศัยอยู่ในปากของคนเรา เชื้อบางชนิดทำให้เรามีสุขภาพปากดี แต่ก็มีเชื้อหลายชนิดทำให้เกิดโรค เช่นเหงือกอักเสบ การสัมผัสกันอย่างใกล้ชิดทำให้เชื้อโรคจากคนหนึ่งไปติดอีกคนหนึ่ง เช่นการจูบกันหรือการมีเพศสัมพันธ์ ตัวอย่างโรคที่ติดต่อโดยวิธีนี้ได้แก่ โรคเอดส์ เริม โรคหนองใน โรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์

จากการนำเชื้อเข้าสู่ร่างกาย

เป็นวิธีการที่คนเราได้รับเชื้อโรคมากที่สุด เช่นเด็กติดโรคท้องร่วงจากการสัมผัสอุจาระของเด็กที่ป่วย หรือไข้หวัดจากการสัมผัสมือกับผู้ป่วยเป็นต้น

ติดโรคจากคนที่เป็นพาหะของโรค

คนที่มีเชื้อที่ทำให้เกิดโรคอยู่ในตัวแต่ไม่มีอาการเราเรียกพาหะของโรค เช่น ไวรัสตับอักเสบบี ไข้ไทฟอยด์ หากเราสัมผัสอาจจะติดโรคได้

คนอาจจะติดเชื้อโรคจากสัตว์

สัตว์ที่เราเลี้ยงหลายชนิดอาจจะนำเชื้อโรคมาสู่เราเช่น สุนัข แมวอาจจะนำเชื้อโรคกลัวน้ำหรือโรคพิษสุนัขบ้าซึ่งมีวัคซีนป้องกันทั้งคนและสัตว์ ในน้ำลายของแมวและสุนัขจะมีเชื้อโรคมากมายมากกว่า 100 ชนิดเมื่อถูกกัดอาจจะทำให้เกิดการติดเชื้อที่ผิวหนังโดยเฉพาะจากเชื้อ Pasteurella ซึ่งอาจจะรุนแรงถึงกับเสียชีวิต

นอกจากนั้นสัตว์เลือดเย็นเช่น งู เต่า อาจจะนำเชื้อไข้ไทฟอยด์มาสู่ผู้เลี้ยงโดยที่ไม่รู้ตัว

คนติดเชื้อจากพาหะนำโรค

ยุงก้นปล่อง Anopheles เป็นตัวนำโรคหลายอย่างเช่น ไข้เลือดออก มาลาเรีย ไข้สมองอักเสบ เห็บ และไรก็นำโรคมาสูคนได้เช่นเดียวกัน

เชื้ออาจจะอยู่ในน้ำและอาหาร

ทุกๆปีจะมีคนป่วยจากอาหารที่ปนเปื้อนด้วยเชื้อโรค เชื้อที่เป็นสาเหตุที่สำคัญคือ Escherichia coli (E. coli) ซึ่งเกิดจากการเตรียมอาหารที่ไม่สะอาด และปรุงไม่สุข นอกจากนั้นยังมีเชื้อที่เป็นสาเหตุที่สำคัญคือ Cryptosporidia ซึ่งเป็นเชื้อที่พบในสิ่งปฏิกูลและอาจจะปนเปื้อนในสระว่ายน้ำเมื่อเรารับเชื้อเข้าไปอาจจะทำให้เกิดโรค

เชื้ออาจจะอยู่ในการปลูกถ่ายอวัยวะ

การปลูกถ่ายอวัยวะโดยเฉพาะจากสัตว์เช่นหัวใจจากหมู่อาจจะนำเชื้อโรคสู่คนได้

ระบบภูมิคุ้มกันของคนเรา

ในการป้องกันการติดเชื้อของคนเรามีได้หลายแบบ เช่น การปรับโครงสร้างของร่างกายเพื่อป้องกันโรคติดเชื้อ เช่น มีผิวหนังเพื่อป้องกันเชื้อเข้าสู่ร่างกาย ในกระเพาะมีกรดเพื่อทำลายเชื้อบางชนิด ที่จมูกมีขนจมูกและเยื่อเมือกเพื่อกรองเชื้อโรคเป็นต้น

นอกจากนั้นร่างกายยังมีระบบเพื่อต่อสู้กับเชื้อโรคคือ

  1. ร่างกายของเราจะมีเม็ดเลือดขาวไว้ต่อสู่กับเชื้อโรคเมื่อเชื้อเข้าสู่ร่างกาย
  2. ภูมิคุ้มกันของร่างกาย ภูมิของร่างการมีได้หลายชนิดคือ

เชื้อโรคทำให้เกิดการติดเชื้อได้กี่แบบ

เชื้อแต่ละชนิดทำให้เกิดโรคไม่เหมือนกัน บางชนิดเมื่อติดเชื้อจะทำให้เกิดอาการรุนแรงทันที บางชนิดทำให้เกิดโรคเรื้อรัง บางชนิดคนที่ได้รับเชื้อจะไม่รู้ตัวเชื้อจะค่อยๆแบ่งตัว ชนิดของการติดเชื้อ

ชนิดเฉียบพลัน Acute Infection

หมายถึงเมื่อคนได้รับเชื้อโรคและเกิดอาการของโรคแบบเฉียบพลัน เช่นมีไข้ ปวดตามตัวปวดศรีษะ ไอหรือน้ำมูกไหล เช่นโรคไข้หวัด ปอดบวมเป็นต้น

ชนิดเรื้อรัง Chronic Infection

เมื่อคนได้รับเชื้อจะเกิดโรคซึ่งจะใช้เวลานานจึงหาย หรือบางคนอาจจะป่วยเรื้อรัง บางคนไม่มีอาการแต่แพร่เชื้อสู่คนอื่น เช่นไวรัสตับอักเสบซี

เพิ่มเพื่อน