การใช้ยาในคนตั้งครรภ์

จากการศึกษาพบว่าร้อยละ 90 ของคนตั้งครรภ์จะรับประทานยาระหว่างการตั้งครรภ์ และมีคนตั้งครรภ์ส่วนหนึ่งรับประทานยามากกว่า 4 ชนิด ดังนั้นยาเป็นสารเคมีที่สำคัญที่ผ่านจากรกไปยังทารกดังนั้นการใช้ยาในคนตั้งครรภ์ต้องระมัดระวัง

เราจะรู้ได้อย่างไรว่ายาจะปลอดภัยสำหรับคนตั้งครรภ์

ยาที่จำนำมาใช้ในคนตั้งครรภ์จะต้องมีการศึกษาเป็นอย่างดี และเมื่อยาออกสู่ท้องตลาดจะต้องมีการติดตามผลของยา ยาแผนปัจจุบันทุกชนิดจะต้องมีการระบุถึงความปลอดภัยเมื่อใช้ในคนตั้งครรภ์โดยแบ่งเป็นระดับดังนี้

• Category A: จากการศึกษาในคนไม่พบความเสี่ยงต่อทารก
• Category B:จากการศึกษาในสัตว์ไม่พบความเสี่ยงต่อตัวอ่อน จากการสังเกตไม่พบความเสี่ยงในคน แต่มีความเสี่ยงบ้างในสัตว์
• Category C:มีผลเสียในสัตว์ แต่ยังไม่มีการศึกษาในคน
• Category D:มีหลักฐานว่าเพิ่มความเสี่ยงต่อทารกในคน การจะใช้ยานี้จะต้องเทียบประโยชน์และโทษ
• Category X: ยาดังกล่าวมีผลเสียต่อทารกดังนั้นจึงไม่ควรใช้ในคนตั้งครรภ์

ข้อที่ควรจะคำนึงถึง ยาที่มีผลต่อการพัฒนาของอวัยวะหากคนตั้งครรภ์ได้รับยาในช่วงที่มีการพัฒนาของอวัยวะคือประมาณสัปดาห์ที่2-8 ดังนั้นหากได้รับยาในช่วงดังกล่าวจะเพิ่มความเสี่ยงต่ออวัยวะพิการ

ยาที่อาจจะทำให้เกิดทารกพิการ

• ยารักษาความดันโลหิตกลุ่ม ACE (angiotensin converting enzyme)
• ยารักษาความดันโลหิตกลุ่ม angiotensin II antagonist
• ยารักษาสิว Isotretinoin (an acne drug)
• alcohol
• cocaine
• vitamin A ในขนาดสูง
• lithium
• ฮอร์โมนเพศชาย
• ยาปฏิชีวนะบางชนิด

  ยาที่ค่อนข้างปลอดภัยสำหรับคนตั้งครรภ์

  • กลุ่ม Penicillins เช่น amoxicillin , ampicillin,penicillin
  • กลุ่ม Cephalosporins เช่น cefaclor ,cephalexin
  • Clindamycin

  ยาบางชนิดมีผลเสียต่อตัวทารกเช่นยากลุ่ม tetracyclines ซึ่งจะทำให้ฟันเหลืองจึงไม่แนะนำให้ใช้ในคนตั้งครรภ์ ยา Sulfonamides จะเพิ่มความเสี่ยงในการเกิดโรคหัวใจ เพดานโหว่ปากแหว่ง ดีซ่าน

• ยากันชักบางชนิด
• ยารักษามะเร็งบางชนิด
• ยารักษาข้ออักเสบบางชนิด
• ยารักษาไทรอยด์บางชนิด
• Thalidomide
• ยาละลายลิ่มเลือด warfarin
• ยา diethylstilbestrol (DES).

Retinoids

ยาในกลุ่มอนุพันธ์ของวิตามินเอ Vitamin A ขนาดที่จะผลเสียต่อทารกประมาณ 10,000 IU/d และปริมาณยาในวิตามิน หรืออาหารเสริมจะมีขนาดเกิน 10,000 IU/d โดยพบว่าเมื่อได้รับขนาดยาดังกล่าวจะพบว่ามีความเสี่ยงต่อความพิการของอวัยวะเพิ่มขึ้นร้อยละ 25 และมีความเสี่ยงต่อปัญญาอ่อนเพิ่มขึ้นร้อยละ 25 ตัวอย่างของอวัยวะพิการได้แก่ โรคหัวใจพิการ มีความผิดปกติของตาและหูปากแหว่ง เพดานโหว่ ตาบอด

สำหรับ beta-carotene ซึ่งเป็นสารตั้งต้นของวิตามินเอ พบในผักและผลไม้ สาร beta-carotene จะไม่มีความเสี่ยงต่อการเกิดโรคพิการแต่กำเนิด

ยา Isotretinoin (Accutane)

เป็นที่ใช้รักษาสิวการใช้ยานี้ในระหว่างการตั้งครรภ์โดยเฉพาะในไตรมาศแรกของการตั้งครรภ์จะเสี่ยงต่อความพิการเช่น หูผิดรูป หรือไม่มีหู คางเล็ก เพดานปากโหว่

Etretinate

เป็นยาที่ออกฤทธิ์ระยะยาว ยานี้ใช้รักษาโรคสะเก็ดเงิน หลังจากใช้ยานี้ 2 ปียังสามารถตรวจพบยานี้ในกระแสเลือด ความพิการของทารกที่พบได้คือ ความพิการทางสมอง กล้ามเนื้อและกระดูก

สำหรับยาครีมวิตามินเอจะถูกทำลายที่ผิวหนังดังนั้นจึงไม่มีผลต่อทารก

Thalidomide

Thalidomide มีข้อบ่งชี้ในการใช้ยารักษาโรค เรื้อน โรค rheumatoid มะเร็งบางชนิด และเปลี่ยนถ่ายอวัยวะ ก่อนจะใช้ยานี้จะต้องมีการเซ็นใบยิยยอมการรักษา ยานี้เมื่อใช้กับคนตั้งครรภ์จะเกิดความพิการของอวัยวะตามระยะเวลาที่ใช้กล่าวคือ

1. เมื่อใช้ 12-27 วันหลังจากปฏิสนธิ - ความพิการเกี่ยวกับหู
2. เมื่อใช้ 27-30 วันหลังจากปฏิสนธิ - แขนผิดรูป
3. เมื่อใช้ 30-33 วันหลังจากปฏิสนธิ -ขาผิดรูป
4. เมื่อใช้ 35-39 วันหลังจากปฏิสนธิ - นิ้วหัวแม่มือมี 3 ข้อ

Diethylstilbestrol

DES เป็นฮอร์โมน estrogen ใช้สำหรับรักษาผู้ที่มีอาการแท้ง หรือแพ้ท้องอาเจียนเป็นอย่างมาก พบว่าคนตั้งครรภ์ที่ได้รับฮอร์โมนนี้ในระยะ 9 สัปดาห์ของการตั้งครรภ์พบว่าร้อยละ 70 จะมีความผิดปกติของระบบสืบพันธ์ เช่น มดลูกผิดรูป ช่องคลอดสั้น

ยากันชัก Anticonvulsants

โรคลมชัก Epilepsy เป็นโรคที่พบได้บ่อยในวัยเจริญพันธ์ การรับประทานยากันชัก และอาการชักจะมีผลต่อทารกในครรภ์ พบว่าผู้ที่ใช้ยากันชักจะมีความเสี่ยงของความพิการเพิ่มขึ้น 2 เท่า การจะหยุดยากันชักระหว่างการตั้งครรภ์ก็เสี่ยงต่อภาวะชักซึ่งจะทำให้รกขาดออกซิเจนหากมีอาการชักนาน

ความผิดปกติของทารกที่เกิดจากการใช้ยากันชักได้แก่ หัวเล็ก เด็กไม่เจริญเติบโต การพัฒนาล่าช้า โดยพบมากในคนที่ใช้ยา phenytoin, carbamazepine, and valproate

• Valproic acid:ยากันชักนี้จะเพิ่มความเสี่ยงของสมองพิการร้อยละ1-2 หากใช้ยาเกิน 1000 mg/d.
• Phenytoin: Phenytoinเป็นยากันชักที่ใช้บ่อยออกฤทธิ์โดยลดการดูดซึมกรดโฟลิค ความพิการที่พบได้คือ สมองเล็ก หน้าพิการ ปัญญาอ่อน โดยพบร้อยละ 11 ของผู้ที่ใช้ยา
• Trimethadione: การรับประทานยานี้จะพบว่าอาจจะมีความผิดปกติของหัวใจ ฟันผิดปกติ ปัญญาอ่อน
• Phenobarbital: ผู้ที่รับยากันชักชนิดนี้ในขณะตั้งครรภ์พบว่ามีความเสี่ยงต่อความพิการเพิ่มขึ้น
• Carbamazepine:ผู้ที่รับยานี้ในช่วง 3 เดือนแรกของการตั้งครรภ์จะพบว่ามีความพิการเพิ่มขึ้น

การป้องกันผลข้างเคียงจากยาในคนตั้งครรภ์

สำหรับผู้ที่เป็นโรคลมชัก และไม่ได้ชักติดต่อกันมานาน ให้ปรึกษาแพทย์ที่รักษาเรื่องโรคลมชัก โดยให้ลดยาและหยุดยาก่อนการตั้งครรภ์ 6 เดือน และควรจะใช้ยาชนิดเดียว และมีขนาดน้อยที่สุดที่สามารถคุมอาการได้

• หลีกเลี่ยงยา trimethadione และ valproic acid.
• วัดระดับยาในกระแสเลือดเมื่อไปฝากครรภ์
• เจาะระดับยาในเลือดทุกเดือน
• หากในระหว่างตั้งครรภ์ต้องเพิ่มขนาดยา เมื่อคลอดจะต้องปรับลดขนาดยาเพื่อป้องกันผลข้างเคียงของยา

สมาคมสูติแพทย์ของอเมริกาแนะนำว่าสำหรับผู้ที่รับประทาน carbamazepine หรือ valproate หากต้องการจะตั้งครรภ์จะต้องได้รับยา กรดโฟลิกวันละ 4 mg/d เป็นเวลา 3 เดือนและรับประทานต่อจนครบ3เดือนแรกของการตั้งครรภ์

ยากันชักสามารถไหลเข้าน้ำนมได้มากบ้างน้อยบ้างขึ้นกับชนิดของยา คุณแม่สามารถให้นมบุตรได้ แต่เมื่อทารกซึมต้องหยุดนมทันที

Anticoagulants

คนตั้งครรภ์จะมีความเสี่ยงต่อการเกิดลิ่มเลือดในหลอดเลือด แต่ยาต้านการแข็งตัวของลิ่มเลือดก็มีผลต่อการตั้งครรภ์

• ยา Warfarin (Coumadin)

  • ไม่ควรให้ในขณะตั้งครรภ์
  • หากได้รับยานี้ในช่วงแรกของการตั้งครรภ์ที่เริ่มมีการพัฒนาอวัยวะ พบว่ามีความเสี่ยงของความพิการเพิ่มขึ้นร้อยละ 30
  • ความเสี่ยงของการแท้งเพิ่มขึ้น 14.6-56%.
  • ยานี้ผ่านรกไปสู่ทารกอาจจะทำให้ทารกตายในครรภ์ หรือเลือดออก
  • ยานี้จะใช้ในคนตั้งครรภ์ที่รักษาด้วยยาอื่นแล้วไม่ได้ผล
• ยา Heparin and LMWH

  • Heparins เป็นยาที่ควรจะใช้ในคนตั้งครรภ์
  • ยา Heparins ไม่ผ่านรกไปสู่ทารก ทารกจึงปลอดภัยจากเลือดออก
  • ความเสี่ยงที่พบได้:
    • ร้อยละ 2% จะเพิ่มความเสี่ยงของเลือดออก
    • ร้อยละ 17-36% จะมีมวลกระดูกลดลง
    • ร้อยละ 2จะมีความเสี่ยงของกระดูกหลังหัก
    • ความเสี่ยงของเกล็ดเลือดต่ำ
  • สำหรับ LMWH ยังไม่มีการศึกษาในคนตั้งครรภ์ แต่สำหรับคนที่ไม่ท้องพบว่าผลข้างเคียงของยาค่อนข้างต่ำ
• Danaparoid

  • ยานี้ผ่านรกได้น้อยเหมาะสำหรับผู้ที่แพ้ยา heparin และมีเกล็ดเลือดต่ำ
  • เท่าที่รายงานยานี้ไม่มีผลเสียต่อทารก
• Hirudin

  • เท่าที่มีรายงาน 2 รายงานไม่พบว่ามีผลเสียต่อทารก
• Fondaparinux

  • จากการทดลองยานี้ผ่านรกได้น้อย แต่สามารถตรวจพบยานี้ในหลอดเลือดสะดือโดยพบปริมาณร้อยละ10ของเลือดแม่
• Aspirin

  • เป็นยาต้านเกล็ดเลือด
  • จากการศึกษายังไม่พบความเสี่ยงต่อการเกิดแท้งบุตร ทารกพิการ หรือภาวะอื่นๆ

ยาลดความดันโลหิตสูง

• Methyldopa: เป็นยาที่ปลอดภัยสำหรับคนตั้งครรภ์ ใช้รักษาภาวะความดันโลหิตสูงในขณะตั้งครรภ์
• Beta blockers:ยาปิดกั้นเบตาใช้รักษาความดันโลหิตสูงในระหว่างการตั้งครรภ์พบว่าจะเกิดภาวะ เด็กน้ำหนักตัวน้อย หัวใจเด็กเต้นช้า
• Hydralazine:เป็นยาลดความดันโลหิตสำหรับคนตั้งครรภ์ แต่เมื่อให้ยาฉีดเข้าทางหลอดเลือดจะเกิดความดันโลหิตต่ำ
• Angiotensin-converting enzyme (ACE) inhibitors และ angiotensin receptor blockers (ARBs): ยาทั้งสองชนิดไม่ควรจะใช้ในคนตั้งครรภ์ ยานี้จะทำให้น้ำคร่ำน้อย มีความผิดปกติของไต ไตวาย และอาจจะเสียชีวิต

ยาที่ปลอดภัยสำหรับคนตั้งครรภ์

ผลต่อสุขภาพทารกจากรังสี | ผลกระทบจากโลหะหนัก | ยาฆ่าแมลงมีผลต่อทารกหรือไม่ | ผลกระทบจากสารเคมี | ผลกระทบจากยา | nutrition | สารเสพติด |

• การตั้งครรภ์
• สิ่งแวดล้อมและการตั้งท้อง
• การเตรียมตัวก่อนการตั้งครรภ์
• การตรวจก่อนและระหว่างตั้งครรภ์
• การตรวจเพื่อประเมินสุขภาพทารก
• การตั้งครรภ์ไตรมาศ1
• การตั้งครรภ์ไตรมาศ2
• การตั้งครรภ์ไตมาศ3
• การคลอด
• โรคแทรกซ้อนระหว่างตั้งครรภ์
• การให้นมลูก