ภาวะสมองเสื่อมหรือ Dementia

ภาวะสมองเสื่อมมิใช่โรคแต่เป็นภาวะที่สมองสูญเสียความสามารถในเรื่อง ความจำ ทักษะในการใช้ภาษา การรับรู้ทางสายตา ทักษะในการแก้ปัญหา ทักษะในการวางแผนจัดการ ความจำ ความคิด การตัดสินใจ และพฤติกรรมที่จะติดต่อสื่อสารกับคนอื่น และไม่สามารถที่จะทำงานอย่างต่อเนื่อง อารมณ์แปรปรวน และบุคลิเปลี่ยนแปลง ทำให้มีปัญหาในการดำเนินชีวิตประจำวัน

สาเหตุที่พบได้แก่

• โรค Alzheimer's disease ซึ่งเป็นสาเหตุของภาวะสมองเสื่อมร้อยละ80
• ภาวะสมองเสื่อมจากสมองขาดเลือดเป็นสาเหตุที่พบรองลงมา

นอกจากนั้นก็ยังมีสาเหตุที่ทำให้เกิดภาวะสมองเสื่อม ซึ่งหากวินิจฉัยได้เร็วก็จะทำให้หายได้

อาการของผู้ป่วยโรคสมองเสื่อม

ผู้ป่วยโรคสมองเสื่อมมักจะมีอาการดังต่อไปนี้

• เกี่ยวกับเรื่องความจำซึ่งมักจะลืมความจำที่เพิ่งจะเกิด
• การสื่อสารและการใช้ภาษา
• สมาธิสั้น
• เหตุผลและการตัดสินใจ
• การรับรู้ทางสายตา ไม่สามารถเข้าใจป้ายจราจร

ผู้ป่วยที่เป็นโรคสมองเสื่อมมักจะมีปัญหาเรื่องความจำในระยะสั้น การชำระเงินตามใบเสร็จ การจ่ายตลาดเพื่อประกอบอาหาร การนัดหมาย ภาวะสมองเสื่อมจะดำเนินโรคแบบช้าๆและอาการเป็นมากขึ้น หากพบคนรู้จักมีปัญหาเรื่องความจำ การตัดสินใจให้รีบปรึกษาแพทย์เพื่อหาสาเหตุ

อาการเกี่ยวการรับรู้ เหตุผล ขบวนการตัดสินใจแก้ปัญหา

ผู้ป่วยที่เป็นโรคสมองเสื่อมมักจะมีปัญหาเรื่องความจำในระยะสั้น การชำระเงินตามใบเสร็จ การจ่ายตลาดเพื่อประกอบอาหาร การนัดหมาย ภาวะสมองเสื่อมจะดำเนินโรคแบบช้าๆและอาการเป็นมากขึ้น หากพบคนรู้จักมีปัญหาเรื่องความจำ การตัดสินใจให้รีบปรึกษาแพทย์เพื่อหาสาเหตุ

• สูญเสียความจำ ซึ่งมักจะลืมความจำที่เพิ่งจะเกิด Memoryคนใกล้ชิดจะให้ข้อมูลได้เป็นอย่างดี
• มีปัญหาเรื่องการสื่อสาร การใช้คำพูด
• มีปัญหาในเรื่องเหตุผล และการแก้ปัญหา การตัดสินใจ
• การรับรู้ทางสายตา ไม่สามารถเข้าใจป้ายจราจร
• ไม่สามารถทำงานที่ซับซ้อนได้
• มีปัญหาในการใช้มือ
• สับสนไม่รู้วันเดือน
• การสื่อสารและการใช้ภาษา Communication and language

ปัญหาทางอารมณ์

• มีการเปลี่ยนแปลงด้านบุคลิภาพ
• ซึมเศร้า
• วิตกกังวล
• พฤติกรรมขาดๆเกิน ไม่เหมาะสมกับเหตุการ์
• หวาดกลัว
• หงุดหงิดง่าย
• มีประสาทหลอน

สาเหตุของโรคสมองเสื่อม

มีโรคหรือภาวะที่ทำให้เซลล์สมองส่วนต่างๆถูกทำลาย บางโรคเป็นแล้วไม่หาย บางโรคอาจจะดีขึ้นเมื่อแก้ไขสาเหตุ แบ่งโรคสมองเสื่อมออกเป็นกลุ่มๆดังนี้

สมองเสื่อมที่ไม่หาย ได้แก่

• โรคสมองเสื่อมอัลไซเมอร์ Alzheimer's disease เป็นสาเหตุที่พบบ่อยที่สุดในคนที่อายุมากกว่า 65 ปี สาเหตุที่แท้จริงไม่มีใครทราบ
• Vascular dementiaสมองเสื่อมเนื่องมาจากหลอดเลือดสมองตีบ
• Lewy body dementia มีการจับตัวกันของโปรตีน
• Frontotemporal dementia มีการเสื่อมของเซลล์สมองส่วนfrontal and temporal lobes
• Mixed dementia

สาเหตุอื่น

• Huntington's disease เป็นโรคทางที่มีการกลายของยีนทำให้สมองและประสาทไขสันหลังเสื่อม อาการมักจะเกิดช่วงอายุ 30-40 ปี
• Traumatic brain injury เกิดจากสมองมีได้รับการกระแทกซ้ำเช่น นักมวย นักฟุตบอล ทำให้สมองส่วนที่ได้รับการแทกตายและเกิดอาการ อาการที่พบได้แก่ ซึมเศร้า ขี้โมโห ความจำเสื่อม มีปัญหาเรื่องการพูด มือสั่น
• Creutzfeldt-Jakob disease. โรควัวบ้า
• Parkinson's disease

โรคสมองเสื่อมที่รักษาได้

ภาวะหรือโรคบางชนิดอาจจะทำให้เซลล์สมองทำงานน้อยลง เมื่อรักษาต้นเหตุเซลล์สมองก็กลับมาทำหน้าที่ได้ดังเดิม โรคหรือภาวะดังกล่าวได้แก่

• การติดเชื้อหรือโรคเกิดกับภูมิคุ้มกัน ผู้ป่วยมีไข้สูง หรือโรคเกี่ยวกับภูมิคุ้มกันอาจจะทำให้เซลล์ประสาททำงานผิดพลาดชั่วขณะหนึ่ง
• โรคเกี่ยวกับต่อมไร้ท่อ เช่นโรคคอพอกเป็นพิษ น้ำตาลในเลือดต่ำไปหรือสูงไป เกลือแร่โซเดี่ยม แคลเซี่ยมผิดปกติ
• ขาดสารอาหาร ขาดน้ำ ขาดวิตามิน
• เลือดคั่งในศีรษะชนิด Subdural hematomas
• ผลข้างเคียงของยาเช่น ยานอนหลับ ยากล่อมประสาท ยาsteroid ขนาดสูงยาเสพติด สุรา.
• โรคบางโรคเช่น: โรคThyroid ,ขาดสารอาหาร, โลหิตจางน้ำตาลในเลือดต่ำหรือสูงโรคไตวาย โรคตับเป็นต้น
• ระบบไหลเวียนโลหิต เช่นโรคหัวใจ โรคหลอดเลือดสมอง.
• โรคทางสมอง เช่นความดันในสมองสูง
• โรคติดเชื้อในสมองเช่นเชื้อรา เชื้อวัณโรค
• ได้รับอุบัติเหตุทางศีรษะ
• สารพิษจากสิ่งแวดล้อมเช่น Carbon monoxide, methyl alcohol โลหะหนัก สุรา
• เนื้องอกในสมอง

ปัจจัยเสี่ยงในการเกิดโรค ที่เปลี่ยนแปลงไม่ได้

• อายุโดยเฉพาะอายุมากกว่า 65 ปี
• ประวัติครอบครัวที่ป่วยด้วยโรคนี้
• ผู้ป่วย Down syndrome

ปัจจัยเสี่ยงที่เปลี่ยนแปลงได้

• การดื่มสุรา
• ปัจจัยเสี่ยงของโรคหัวใจและหลอดเลือด เช่น ความดันโลหิตสูง ไขมันในเลือดสูง โรคอ้วน
• โรคซึมเศร้า
• โรคเบาหวาน
• สูบบุหรี่
• โรคนอนกรน

การวินิจฉัยภาวะสมองเสื่อม

แพทย์จะวินิจฉัยประวัติการเจ็บป่วย การตรวจร่างกาย ผลตรวจทางห้องปฏิบัติการ การเปลี่ยนแปลงเรื่องความคิด รวมทั้งพฤติกรรม

การรักษาภาวะสมองเสื่อม

การรักษาขึ้นกับสาเหตุของโรค ยังไม่มียาที่จะรักษาหรือชลอการดำเนินของโรค ยาเพียงแต่บรรเทาอาการของโรคเท่านั้น ยาที่ให้เหมือนกับยาที่ใช้รักษายารักษาภาวะสมองเสื่อมอัลไซเมอร์

การป้องกันโรคสมองเสื่อม

ปัจจัยเรื่องเพศและอายุเป็นความเสี่ยงที่ไม่สามารถเปลี่ยนแปลงได้ มีปัจจัยเสี่ยงอื่นๆซึ่งควรจะให้สนใจ

• ควรงดการสูบหรี่
• ควบคุมความดันโลหิตให้ใกล้เคียงปกติ
• รักษาระดับไขมันในเลือดและน้ำตาลให้ใกล้เคียงปกติ
• ควบคุมน้ำหนัก
• ออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ
• การรับประทานอาหาร หลีกเลี่ยงอาหารแปรรูป หลีกเลี่ยงไขมันอิ่มตัว ไขมันทรานส์ ให้รับประทานผัก ธัญพืช น้ำมันมะกอก เนื้อปลา

 

โรคแทรกซ้อนโรคสมองเสื่อม

• ขาดสารอาหาร
• ปอดบวม เนื่องจากมีปัญหาในการกลืนทำให้มีโอกาศสำลักอาหาร
• ความปลอดภัยเช่นการขับรถ การทำอาหาร การเดิน

การป้องกันโรคสมองเสื่อม

ยังไม่มีการป้องกันที่ได้ผล แต่อาจจะช่วยได้บ้าง

• ฝึกสมองอย่างสม่ำเสอ เช่นการอ่านหนังสือ การเล่นเกมส์ การทายปัญหา
• ออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ และมีสังคมกับคนอื่น
• หยุดสูบบุหรี่
• รับวิตามินดีอย่างเพียงพอ
• ควบคุมความดันโลหิต
• รับประทานอาหารเพื่อสุขภาพ

ภาวะสมองเสื่อม อาหารบำรุงสมอง การทดสอบอาการสมองเสื่อม การเพิ่มความจำ ขี้ลืม การป้องกันการหลงลืม ข้อแตกต่างระหว่างขี้ลืมและสมองเสื่อม

1https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/dementia/symptoms-causes/syc-20352013

2https://medlineplus.gov/dementia.html

3https://www.nhs.uk/conditions/dementia/about/

• โรคระบบประสาท
• โรคสมองเสื่อม
• โรคอัลไซเมอร์
• สาเหตุของโรคอัลไซเมอร์
• ปัจจัยเสี่ยงของโรคอัลไซเมอร์
• อาการของโรคอัลไซเมอร์
• ระยะโรคของอัลไซเมอร์
• การวินิจฉัยโรคอัลไซเมอร์
• การรักษาโรคอัลไซเมอร์
• การดูแลผู้ป่วยอัลไซเมอร์
• การป้องกันสมองเสื่อม
• ความจำเสื่อม
• อาหารบำรุงสมอง