ยากันชัก Phenytoin

ผลข้างเคียงที่สำคัญของยา Phenytoin

ก่อนจะใช้ยาท่านจะต้องรู้ผลข้างเคียงที่อันตรายหากเกิดขึ้นจะต้องหยุดยาและไปโรงพยาบาลทันทีได้แก่อาการ แพ้ยาซึ่งจะมีอาการผื่นลมพิษ หายใจลำบาก บวมใบหน้า บวมริมฝีปาก ลิ้นและคอ เสียงแหบ หัวใจเต้นเร็ว หรือเต้นผิดจังหวะ เหนื่อบง่าย มีไข้ ท้องร่วง

หากเกิดอาการต่อไปนี้ให้หยุดยา Phenytoin และปรึกษาแพทย์

• มีการเปลี่ยนแปลงทางอารมณ์ และพฤติกรรม
• มีความวิตกกังวล
• ซึมเศร้า
• กระสับกระส่าย
• กร้าวร้าว
• สับสน อยู่ไม่นิ่ง
• มีความคิดจะฆ่าตัวตาย

ก่อนใช้ยา Phenytoin

• แจ้งแพทย์และเภสัชว่าแพ้ยาอะไรบ้าง โดยเฉพาะยาแก้ชักเช่น carbamazepine, ethotoin, phenobarbital, ethosuximide, trimethadione
• แจ้งแพทย์ว่ามีโรคประจำตัว เช่น โรคเบาหวาน โรคตับ โรคเอสแอลอี การขาดวิตามินบี12 และกรดโฟลิก ประวัติการดื่มสุรา
• ยานี้อาจจะทำให้เกิดอาการง่วซึมจึงไม่ควรจะขับรถหรือทำงานกับเครื่องจักร

ขนาดของยาที่ใช้และวิธีการใช้ยาPhenytoin

• การใช้ยาฉีดเพื่อควบคุมอาการชักจะต้องให้ไม่เกิน 50 mg ต่อนาทีหรือให้ขนาด1-3 mg/kg/minเนื่องจากหากขนาดสูงอาจจะมีพิษต่อหัวใจ หากกรณีไม่รีบด่วนให้ใช้วิธีรับประทานจะมีความปลอดภัยมากกว่า
• ก่อนการให้ยาฉีดควรจะมีการทดสอบว่าไม่มีการรั่ว

ขนาดยา Phenytoin ที่ให้

โดยทั่วไปรับประทานวันละ 2-3 ครั้ง หลังอาหาร รับประทานยาอย่างสม่ำเสมอ อย่าหยุดยาเองเพราะอาจทำให้อาการชักกำเริบ เมื่อเริ่มใช้ยาชื่อการค้าใดก็ควรใช้ชื่อการค้านั้นตลอด เพราะฤทธิ์ของยาอาจต่างกันได้ นอกจากแพทย์จะสั่งเปลี่ยน

รูปแบบของยา Phenytoin

ยานี้มีขายในรูปยาเม็ดขนาด 50 มก. และแคปซูลขนาด 100 มก. ยาฉีดความแรง 50 มก./มล.

สำหรับผู้ป่วยที่เป็นโรคลมชักต่อเนื่อง Status Epilepticus

• ขนาดที่ให้ 10-15 mg/kg ให้ทางน้ำเกลือด้วยอัตราไม่เกิน 50 mgต่อนาที และต่อด้วยยารับประทานขนาด 100 mg ทุก 6- ชั่วโมง ระหว่างที่ให้ยาจะต้องเฝ้าติดตามคลื่นไฟฟ้าหัวใจ และวัดความดันโลหิต

ผลข้างเคียง ยา Phenytoin

ผลข้างเคียงที่สำคัญได้แก่

• การให้ยาทางน้ำเกลือหากให้ในอัตราที่สูงอาจจะทำให้เกิดปัญหาทางระบบไหลเวียน หัวใจเต้นผิดปกติ หรือความดันโลหิตต่ำ และมีปัญหาเรื่องการกดระบบประสาท
• อาจจะเกิดผื่นแต่ไม่บ่อยและไม่รุนแรง
• แพ้แบบ Anaphylaxis ก็เคยมีรายงาน
• มีความผิดปกติเกี่ยวกับระบบภูมิคุ้มกัน เช่น systemic lupus erythematosus, periarteritis nodosa
• ระบบหัวใจและหลอดเลือดอาจจะเกิดการเต้นของหัวใจผิดปกติซึ่งจะพบในผู้สูงอายุและผู้ที่ป่วยหนัก
• ระบบประสาทขึ้นกับปริมาณยาที่ใช้ อาการข้างเคียงที่พบได้แก่ เดินเซ ตากระตุกเวียนศีรษะบ้านหมุน พูดไม่ชัด ง่วงซึม
• ระบบทางเดินอาหารมีอาการคลื่นไส้ อาเจียน ท้องผูก เหงือกบวม ตับอักเสบ
• ระบบผิวหนังอาจจะพบว่ามีผื่นคล้ายออกหัด
• ระบบไหลเวียนโลหิต มีภาวะเกล็ดเลือดต่ำ เม็ดเลือดขาวต่ำ โลหิตจาง และต่อมน้ำเหลืองโต

การใช้ยา Phenytoin ร่วมกับยาชนิดอื่น

ยาต่อไปนี้จะมีผลต่อระดับยาของ Phenytoin

• ยาต่อไปนี้มีผลทำให้ระดับยา Phenytoin สูงขึ้นได้แก
  • acute alcohol intake,
  • amiodarone,
  • anti-epileptic agents (ethosuximide, felbamate, oxcarbazepine, methsuximide, topiramate),
  • azoles (fluconazole, ketoconazole, itraconazole, voriconazole),
  • capecitabine,
  • chloramphenicol,
  • chlordiazepoxide,
  • H2-antagonistsเช่น cimetidine
  • diazepam,
  • disulfiram,
  • estrogens,
  • fluorouracil,
  • fluoxetine,
  • fluvastatin,
  • fluvoxamine, ,
  • halothane,
  • isoniazid,
  • omeprazole,
  • phenothiazines, salicylates, sertraline, succinimides,
  • sulfonamides (e.g., sulfamethizole, sulfaphenazole, sulfadiazine, sulfamethoxazole-trimethoprim),
  • ticlopidine,
  • warfarin.
• ยาที่ทำให้ระดับยา phenytoin ลดลงได้แก่
  • anticancer drugs usually in combination (e.g., bleomycin, carboplatin, cisplatin, doxorubicin, methotrexate),
  • carbamazepine,
  • chronic alcohol abuse,
  • folic acid,
  • fosamprenavir, nelfinavir, reserpine, ritonavir, St. John's Wort, and vigabatrin.
• ยาที่อาจจะทั้งเพิ่มหรือลดระดับยา phenytoin ได้แก่:
  • phenobarbital,
  • sodium valproate, and valproic acid.

ยา phenytoin มีผลต่อระดับยาดังต่อไปนี้

• ยาที่ไม่ควรจะใช้ร่วมกับยา phenytoin ได้แก่ Delavirdine
• ยา phenytoin ทำให้ยาต่อไปนี้มีระดับยาลดลง:ยารักษาเชื้อรา fluconazole, ketoconazole, itraconazole, voriconazole, posaconazole), ยา corticosteroids, ยา doxycycline, ยา estrogens, ยาขับปัสสาวะ furosemide, ยาคุมกำเนิด oral contaceptives, paclitaxel, paroxetine, quinidine,ยารักษาวัณโรค rifampin, ยาต้านโรคซึมเศร้า sertraline, tenisposide,ยารักษาโรคหอบหืด theophylline, and Vitamin D.
• ยา phenytoin มีผลทำให้ค่า PT/INR ทั้งสูงขึ้นและลดลง
• ยา Phenytoin จะลดระดับยาที่รักษาโรคเอดส์ efavirenz, lopinavir/ritonavir, indinavir, nelfinavir, ritonavir, saquinavir
• ยา Phenytoin ลดระดับยากันชัก felbamate, topiramate, oxcarbazepine, quetiapine
• atorvastatin, simvastatin, fluvastatin
• cyclosporine, digoxin, folic acid, mexiletine, nisoldipine, praziquante

คำเตือนสำหรับการใช้ยา phenytoin

1. ยา phenytoin ชนิดฉีดเมื่อให้ยาเร็วกว่ากำหนดจะทำให้เกิดความเสี่ยงต่อการเกิดความดันโลหิตต่ำ หัวใจเต้นผิดปกติ
2. การหยุดยา phenytoin ทันทีอาจจะกระตุ้นให้เกิดการชักอย่างต่อเนื่อง ดังนั้นไม่ควรจะหยุดยาเอง
3. ยา phenytoin อาจจะทำให้เกิดผื่นแพ้ผิวหนังชนิด toxicepidermal necrolysis (TEN) หรือ Stevens-Johnson syndrome (SJS)
4. ยานี้อาจจะทำให้เกิดโรคภูมิแพ้และมีการอักเสบได้หลายระบบ Drug Reaction with Eosinophilia and Systemic Symptoms (DRESS) ซึ่งจะมีอาการมีไข้ มีผื่น ต่อมน้ำเหลืองโต ตับอักเสบ ไตอักเสบ กล้ามเนื้อหัวใจและกล้ามเนื้ออักเสบ
5. ยานี้มีผลต่อระบบโลหิตทำให้เซลล์ต่างๆน้อยลงเกิด เกล็ดเลือดต่ำ โลหิตจาง เม็ดเลือดขาวต่ำ
6. อาจจะมีการอักเสบของเนื้อเยื่อรอบบริเวณตำแหน่งที่ฉีดยา ทำให้เกิดการบวม สีผิวมีการเปลี่ยนแปลง

ความปลอดภัยของยานี้ในสตรีมีครรภ์ สำหรับสตรีมีครรภ์ ยานี้จัดอยู่ในประเภท D