ไขมันในเลือด จะเลือกbutterหรือmagarine
โรคเบาหวานและภาวะไขมันในโลหิตสูง
การควบคุมระดับน้ำตาลในกระแสเลือดเป็นอย่างดีสามารถลดอัตราการเกิด
[Microvascular complication] โรคแทรก ซ้อนทางตาและไตแต่ไม่สามารถลดโรคแทรกซ้อนทางหัวใจได้ เนื่องจากโรคแทรกซ้อนโรคหลอดเลือดหัวใจ เกิดจากหลายสาเหตุเช่นความดันโลหิตสูง
ระดับ cholesterol
สูงร่วมกับการสูบบุหรี่
จะเริ่มรักษาไขมันในเลือดสูงเมื่อไร
เป้าหมายของการรักษาไขมันสูงในผู้ป่วยเบาหวาน
สำหรับผู้ป่วยผู้ป่วยที่มีความเสี่ยงต่ำเป้าหมายไขมันได้แก่
- LDL cholesterol <100 mg/dL, HDL cholesterol>50 mg/dL, และ triglycerides <150 mg/dL
- และตรวจซ้ำทุก 2 ปี
กลุ่มที่เคยเป็นโรคหัวใจหรือกลุ่มที่มีความเสี่ยงต่อการเกิดโรคหัวใจสูงคือ
ในกลุ่มที่ไม่เคยเป็นโรคหัวใจหรือเป็นโรคเบาหวานเราจะคุม
- LDL <130 มก%, Triglyceride<200 mg%, HDL>45 mg%[ผู้หญิงให้บวก10
มก
ผู้ป่วยเบาหวานทีมีโรคหลอดเลือดหัวใจตีบ
- จะให้ยาเมื่อระดับ LDL >100 มก.%หลังคุมอาหารและออกกำลังกาย
ผู้ป่วยเบาหวานที่ไม่มีโรคหลอดเลือดหัวใจตีบ
- จะให้ยาเมื่อระดับLDL>130 มก.%หลังคุมอาหารและออกกำลังกาย
ควรจะรักษาไขมันชนิดไหนก่อน
เป็นที่ทราบกันดีว่าโรคเบาหวานมักจะมีการเพิ่มของ
triglyceride และ LDL cholesterol แต่ระดับ HDL cholesterol
ลดลง
ยาที่รักษาไขมันในโลหิตสูงไม่สามารถรักษาไขมันได้พร้อมกันทั้ง
3 ชนิดจึงจำเป็นต้องเลือกรักษา
จากหลักฐานพบว่าการลด LDL cholesterol
สามารถลดการเกิดโรคหัวใจได้
ตารางข้างล่างเป็นลำดับการรักษาไขมันในโลหิตสูง
ตารางแสดงลำดับการรักษาไขมันในโลหิตสูงในผู้ป่วยเบาหวาน
ประเภทของไขมันที่สูง
|
ลำดับการรักษา
|
- ไขมัน LDL cholesterol สูง
|
|
- ไขมัน HDL cholesterol ต่ำ
|
- เริมด้วยลดน้ำหนัก
ออกกำลังกาย งดบุหรี่
- ควบคุมเบาหวานให้ดี
- ใช้ยา nicotinic acid แต่ต้องระวังน้ำตาลจะขึ้น
หรือใช้ยา fibrate
|
- ไขมัน triglyceride สูง
|
- เริ่มด้วยการคุมน้ำตาลให้อยู่ในเกณฑ์ที่ดีและการควบคุมอาหาร
- ใช้ยา fibrate
- ใช้ ยา statin ถ้าพบว่าระดับ
LDL cholesterol และ triglyceride เพิ่มขึ้น
|
- ไขมัน triglyceride และ LDL
เพิ่มแต่ HDL ลด
|
- เริ่มด้วยการควบคุมน้ำตาลให้ดีร่วมกับยา
statinขนาดสูงเป็นทางเลือกอันดับแรก
- การควบคุมน้ำตาลให้ดีร่วมกับยา
statin และการใช้ยา fibrateเป็นทางเลือกที่สอง
- การควบคุมน้ำตาลให้ดีร่วมกับยา
resin กับยา fibrate
เป็นทางเลือกที่สาม
- ทางเลือกสุดท้ายคือการควบคุมน้ำตาลให้ดีร่วมกับยา
resin กับยา nicotinic acid
|
ยาที่ใช้ลดไขมันมีอะไรบ้าง
- Hydroxy methylglutaryl coenzyme A reductase [HMGCoAR] inhibitor
[STATIN] ลดได้ทั้ง
cholesterol และ triglyceride แต่ลด cholesterol
ได้ดีกว่า
ยานี้ควรให้หลังอาหารเย็นหรือก่อนนอน
ผลข้างเคียงของยาชนิดนี้มีน้อย
คือแน่นท้อง ท้องอืด
นอนไม่หลับ
ผลต่อตับทำให้ระดับ sgot,sgpt
สูงขึ้น ในรายที่แพ้รุนแรง
อาจเกิดไตวาย
ไม่ควรใช้ยานี้ร่วมกับ
erythromycin,cimetidine,antifungal
ขนาดและการใช้ยากลุ่ม
HMGCoAR inhibitors
ชื่อยาทางเคมี
|
ขนาดยาต่อเม็ด
|
วิธีใช้
|
Atrovastatin |
10,20 มก
|
5-40 มก วันละครั้ง
|
Fluvastatin
|
20,40 มก
|
20-40 มก วันละครั้ง
|
Pravastatin
|
5,10 มก.
|
5-40 มก วันละครั้ง
|
Simvastatin |
5,10,20,40 มก
|
5-40 มก.วันละครั้ง |
- Fibric acid derivatives [fibrate] ลด
triglyceride
ได้ดีกว่า cholesterol
ยากลุ่ม Fibric acid derivative
ชื่อยาทางเคมี
|
ขนาดยาต่อเม็ด [มก] |
วิธีใช้
|
Bezafibrate
|
200
|
200 วันละ 2--3ครั้ง
|
Bezafibrate Retard
|
400
|
400 วันละครั้ง
|
Fenofibrate
|
100,300
|
100,300 วันละครั้ง
|
Micronise fenofibrate
|
200
|
200 วันละครั้ง
|
Gemfibrozil
|
300,600
|
300,600 วันละ2ครั้ง
|
- Nicotinic acid และ analogueใช้ลด triglyceride
ได้ดีกว่า cholesterol มีอยู่ 2
ชนิดคือ nicotinic acid
ขนสดที่ใช้วันละ500-1000 มก./วันแบ่งให้วันละ3ครั้ง
อีกชนิดคือ acipimox 250มก.วันละ2-3ครั้ง
- Bile acid sequestrants หรือ resinในไทยมีเพียงตัวเดียวคือ cholestyramineให้ขนาด4-8กัม
ประสิทธิภาพในการลดไขมันของยากลุ่มต่างๆ
จะได้นำแสดงในตารางข้างล่าง
ประสิทธิภาพในการลดไขมันของยากลุ่มต่างๆ
กลุ่มยาชนิดต่างๆ
|
LDL-Cholesterol [% ที่ลดลง) |
Triglyceride [% ที่ลดลง) |
HDL-Cholesterol [%
ที่เพิ่มขึ้น) |
HMGCoA inhibitors
|
25-50
|
10-20
|
2-10
|
Fibric acid derivative
|
10-15
|
35-50
|
10-25
|
Nicotinic acid
|
10-25
|
25-30
|
10-25
|
Bile acid[resin]
|
15-30
|
---------
|
---------
|
Fish oil |
------------ |
20-45 |
0-10 |
การเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมการดำรงชีวิตเพื่อคุมระดับไขมัน |
|
ปริมาณอาหารและสัดส่วนที่เหมาะสม
|
|
ไขมันอิ่มตัว |
น้อยกว่าร้อยละ7ของปริมาณแคลอรีทั้งหมด |
ไขมันไม่อิ่มตัว polyunsaturated fat |
รับได้ร้อยละ10 ของปริมาณแคลอรีทั้งหมด |
ไขมันไม่อิ่มตัว monounsaturated
|
รับได้ร้อยละ 20 ของปริมาณแคลอรีทั้งหมด |
ไขมันรวม |
รับได้ร้อยละ25-30 ของปริมาณแคลอรีทั้งหมด |
คาร์โบไฮเดรต |
รับได้ร้อยละ 50-60 ของปริมาณแคลอรีทั้งหมด |
ใยอาหาร |
รับได้
20-30 กรัมต่อวัน |
โปรตีน |
รับได้ประมาณร้อยละ
15ของปริมาณแคลอรีทั้งหมด |
คอเลสเตอรอล |
น้อยกว่า
200มก./วัน |
ลดน้ำหนัก |
|
เพิ่มการออกกำลังกาย |
|
สรุปหลักการรักษา
- การคัดกรองผู้ป่วยโรคเบาหวาน
ให้ตรวจระดับไขมันอย่างน้อยปีละครั้ง หากมีระดับสูงก็อาจจะต้องตรวจถี่ขึ้น
สำหรับผู้ที่ไขมันดีโดยมีระดับ LDL<100,HDL>50,Triglyceride<150
ให้ตรวจเลือดทุกสองปี
- การรักษาเบื้องต้นให้ปรับเปลี่ยนพฤติกรรมก่อน โดยการออกกำลังกาย ลดน้ำหนัก
หยุดสูบบุหรี่ รับประทานอาหารที่มีไขมันต่ำ ลด Trans fat เพิ่มน้ำมันปลา เพิ่มอาหารที่มีใย เพื่ออาหารประเภท Plant sternol ลดน้ำหนัก ออกกำลังกาย หากไขมันไม่ลงจึงเริ่มใช้ยารักษา
- เป้าหมายของ LDL อยู่ที่ 100 มก%
- ผู้ป่วยโรคเบาหวานที่อายุมากกว่า 40 ปีหากระดับไขมัน CHOLESTEROL มากกว่า
135 มก%ก็ให้ยาลดไขมันเพื่อให้ระดับ LDL ลดลงจากเดิมร้อยละ 30
- หากมีไขมันสูงหลายชนิด
จะเริ่มรักษาไขมัน LDL ก่อนโดยการใช้ยา Statin
- หากระดับ LDL มากกว่า 130 มก.%ก็ให้ยาร่วมกับการออกกำลังกายและการควบคุมอาหาร
- หากระดับ LDL อยู่ระหว่าง 100-129 มก.%ก็ให้คุมอาหารและออกกำลังกาย
- หากระดับ LDL อยู่ระหว่าง 100-129 มก.%และ hdl น้อยกว่า 40 ก็ให้ยาFibric
acid derivative
- เป้าหมายของ
triglyceride<150 HDL>40
ยาลดไขมัน Statin จะให้ผู้ป่วยประเภทไหน
ยาลดไขมัน Statin จะให้กับผู้ป่วยเบาหวานทุกรายที่มีภาวะดังต่อไปนี้โดยไม่ต้องดูค่าไขมัน ร่วมกับการปรับเปลี่ยนพฤติกรรม
- มีโรคหัวใจและหลอดเลือด
- ไม่มีโรคหัวใจและหลอดเลือด แต่อายุมากกว่า 40 ปี และมีข้อต่อไปนี้อย่างใดอย่างหนึ่ง
- สำหรับผู้ที่อายุน้อยกว่า 40 ปี ไม่มีโรคหัวใจและหลอดเลือดจะให้ยา statin เมื่อได้ปรับพฤติกรรมแล้วระดับ LDL>100 MG%
เป้าหมายระดับไขมัน
- ทั่วไปเป้าหมาย LDL<=100mg%
- สำหรับผู้ที่เป็นโรคหัวใจและหลอดเลือดระดับไขมัน LDL<=70mg%
- สำหรับผู้ที่ไขมันในเลือดสูงและได้ยาหลายขนานหากยังไม่สามารถควบคุมถึงเป้าหมายก็รักษาให้ LDLลดลง 30% จากระดับก่อนรักษา
- Triglycerides <150 mg/dL (1.7 mmol/L)
- HDL cholesterol>40 mg/dL (1.0 mmol/L) สำหรับชาย และ>50 mg/dL (1.3 mmol/L) สำหรับหญิง
ไขมันในเลือดสูง