ภาวะโพแทสเซี่ยมสูง hyperkalemia

หมายถึงภาวะที่มีโพแทสเซี่ยมในเลือดสูงกว่าปกติ (> 5.5 mEq/L )ซึ่งมีหลายสาเหตุที่ทำให้เกิดโพแทสเซี่ยมในเลือดสูง อาการของโพแทสเซี่ยมสูงจะมีอาการทางกล้ามเนื้อ และหัวใจ การวินิจฉัยทำได้โดยการเจาะเลือด การตรวจคลื่นไฟฟ้าหัวใจ ในการรักาาจะต้องลดระดับโพแทสเซี่ยมลง

สาเหตุภาวะโพแทสเซี่ยมสูง

การเจาะเลือดตรวจหากพบว่าโพแทสเซี่ยมสูงอาจจะเกิดจากการแตกของเม็ดเลือดแดง ซึ่งในเซลล์เม็ดเลือดแดงจะมีโพแทสเซี่ยมสูง ร่างกายขับออกไม่ทัน ซึ่งในกรณีนี้มักจะไม่อันตรายมาก ต่างกับภาวะโพแทสเซี่ยมสูงซึ่งเกิดจากโพแทสเซี่ยมในร่างกายมีมาก สาเหตุที่พบได้แก่

จากการรับประทาน

รับประทานอาหารที่มีโปแตสเวี่ยมสูง
การรับเกลือแร่โพแทสเซี่ยมมากไป

จากการได้โพแทสเซี่ยมทางน้ำเกลือ

จากการเติมโพแทสเซี่ยมทางน้ำเกลือ
จากการให้เลือด
การให้อาหารทางสายยาง

จากการที่โพแทสเซี่ยมออกจากเซลล์

ยา เช่น กลุ่ม beta block,digitalis toxic
จากการที่เนื้อเยื่อมีการสลาย เช่น ภาวะไฟไหม้ เม็ดเลือดแดงแตก เลือดออกทางเดินอาหาร กล้ามเนื้อสลาย(rhabdomyolysis)
เบาหวาน
การออกกำลังกาย

จากการที่ร่างกายขับโพแทสเซี่ยมน้อยลง

ยาหลายชนิดที่ทำให้ร่างกายขับโพแทสเซี่ยมน้อยลงได้แก่ ยาลดความดันโลหิตกลุ่ม ACE Inhibitor,Angiotesin receptor blocker,aldosterone,ยาแก้ปวดกลุ่ม NSAID
โรคไตวายทั้งเฉียบพลัน หรือเรื้อรัง

อาการของโพแทสเซี่ยมสูงเป็นอย่างไร

ปกติหากสูงไม่มากมักจะไม่มีอาการ จนกระทั่งสูงมากจึงเกิดอาการทางหัวใจได้แก่ ใจสั่น หรือหัวใจหยุดเต้น

จะรู้ได้อย่างไรว่าโพแทสเซี่ยมสูง

ปกติแพทย์จะไม่เจาะเลือดเพื่อดูโพแทสเซี่ยมในการตรวจสุขภาพ แพทย์จะตรวจในกรณีที่ผู้ป่วยมีโรคบางชนิดเช่นเบาหวานที่มีโรคแทรกซ้อน หัวใจวาย ไตวาย ได้รับยาขับปัสสาวะ หรือรับประทานยาบางชนิด เช่น ACE Inhibitor,Angiotesin receptor blocker,aldosterone,ยาแก้ปวดกลุ่ม NSAID หรือในกรณีที่มีการถ่ายเหลว หรืออาเจียน เป็นต้น การวินิจฉัยจะทำโดย

การเจาะเลือดหาพบว่าค่าเกิน 5.5 mEq/L
การตรวจคลื่นไฟฟ้าหัวใจได้ลักษณะเฉพาะ
การทบทวนประวัติการใช้ยา
การประเมินการทำงานของไต

นอกจากนั้นแพทย์จะต้องตรวจหาสาเหตุที่ทำให้โพแทสเซี่ยมในเลือดสูง ดดยการซักประวัติอย่างละเอียด ประวัติการเจ็บป่วย ประวัติการใช้ยา การตรวจร่างกาย

การรักษาภาวะโพแทสเซี่ยมสูง

ต้องรักษาสาเหตุ
การรักษาด้วยยาขึ้นกับระดับโพแทสเซี่ยม และการเปลี่ยนแลงของคลื่นไฟฟ้าหัวใจ

โพแทสเซี่ยมสูงไม่มาก < 6 mEq/L

และไม่มีการเปลี่ยนแปลงของคลื่นไฟฟ้าหัวใจ การรักษาจะให้ยา Na polystyrene sulfonate 30 gram รับประทานทุก 6 ชั่วโมง

โพแทสเซี่ยมอยู่ระหว่าง6-6.5 mEq/L โดยที่คลื่นไฟฟ้ายังไม่เปลี่ยน

ให้ยาเหมือนข้างต้น
ให้กลูโคสและอินซูลินเพื่อให้โพแทสเซี่ยมเข้าเซลล์

โพแทสเซี่ยมอยู่ระหว่าง6-6.5 mEq/L โดยที่คลื่นไฟฟ้ามีการเปลี่ยนแปลง

ให้การรักษาดังกล่าวข้องต้น
ร่วมกับการให้แคลเซี่ยม

ภาวะโพแทสเซี่ยมในเลือดต่ำ | ภาวะโพแทสเซี่ยมสูง | ภาวะโซเดี่ยมต่ำ | ภาวะโซเดี่ยมสูง

ทบทวนวันที่

โดย นายแพทย์ ประพันธ์ ปลื้มภาณุภัทร อายุรแพทย์,แพทย์เวชศาสตร์ครอบครัว