เซลล์เม็ดเลือดขาวชนิด lymphocyte

เม็ดเลือดของคนเรามาจากเซลล์ต้นแบ stem cells ซึ่งจะมีการเจริญเป็นเซลล์หลายชนิดในไขกระดูก ส่วนหนึ่งจะพัฒนาเป็นเซลล์เม็ดเลือดแดง เม็ดเลือดขาว เกล็ดเลือด อีกส่วนหนึ่งจะพัฒนาเป็นเซลล์เม็ดเลือดขาวพวก lymphocyte ซึ่งจะเกี่ยวข้องกับภูมิคุ้มกันของร่างกาย

lymphocyte

เซลล์ lymphocyte มีด้วยกัน 3 ชนิดได้แก่

T cells,
B cells
natural killer (NK) cells.

T cells

มีจำนวนประมาณ 80 เปอร์เซ็นต์ของจำนวน lymphocyte ทั้งหมด หน้าที่ของ T cells จะเกี่ยวข้องกับระบบภูมิคุ้มกันโดยผ่านทาง cell-mediated immunity หมายถึงการสร้างเซลล์เพื่อฆ่าเชื้อโรค หรือสิ่งแปลกปลอม ส่วน B cells มีหน้าที่ในการสร้างภูมิคุ้มกัน Antibodies ในขบวนการทำงานของระบบภูมิคุ้มกันเมื่อสิ่งแปลกปลอมซึ่งอาจจะเป็นเซลล์ที่จะกลายเป็นมะเร็ง หรือเชื้อโรคเข้าสู่ร่างกายก็จะเจอ เซลล์ macrophage มาทำลาย และส่งผ่าน Antigen ให้กับเซลล์ lymphocyte ก็คือทั้ง T cells และ B cells

ในส่วนของ T cells เมื่อได้รับ Antigen จาก macrophage ก็จะแบ่งเป็นเซลล์ 2 ชนิดคือ T helper cells ซึ่งจะสร้างสาร cytokines ทำให้เซลล์ T cells มีการแบ่งตัวเพิ่มขึ้น ทั้ง T helper cells และ cytotoxic T cells ซึ่งจะมีหน้าที่ทำลายเซลล์ที่แปลกปลอม

โดยสรุปแล้ว T cells จะมีอยู่สามชนิดตามหน้าที่

Helper T-cells เป็นเซลล์ lymphocyte ที่เคลื่อนไปตามหลอดเลือดทำหน้าที่ลาดตระเวน หากพบเชื้อโรคหรือเซลล์แปลกปลอมก็จะหลั่งสาร cytokines เพื่อเรียกให้เม็ดเลือดขาวอื่นมาช่วย หากพบว่าเป็นเซลล์ปกติของร่างกายก็จะหยุดกระบวนการทำลายเซลล์ แต่หากพบว่าเป็นสิ่งแปลกปลอมจริง ก็จะมีการหลั่งสารดังกล่าวเพื่ม และมีเซลล์อื่นๆ มายังบริเวณดังกล่าวเพื่อทำลายเชื้อโรคหรือเซลล์แปลกปลอม
Suppressor T-cells เป็นเซลล์ที่ควบคุมการทำลาย หากพิสูจน์แล้วว่าเซลล์ที่แปลกปลอมเป็นเซลล์ปกติ หรือสิ่งแปลกปลอมหมดพิษแล้ว เซลล์ก็จะสั่งยุติการทำลาย
Killer T-cells หรือ cytotoxic T cells เป็นเซลล์ที่ทำลายสิ่งแปลกปลอมหรือเชื้อโรคที่มีภูมิหรือมีสารอื่นอยู่ที่ผิวเพื่อบ่งบอกว่าเป็นสารแปลกปลอม เซลล์นี้จะไม่ทำลายเซลล์ปกติของร่างกาย

B cells

B-cells มีจำนวนประมาณ 15 เปอร์เซ็นต์ของลิมโฟไซต์ ในส่วนของ B cells เมื่อได้รับ Antigen จาก macrophage ก็จะมีการสร้างเซลล์เพิ่มขึ้น และมีการสร้างภูมิคุ้มกันเฉพาะเชื้อนั้นเพิ่มขึ้น

ดังนั้นภูมิที่สร้างขึ้นทั้งเซลล์และภูมิคุ้มกันจะถูกออกแบบเฉพาะสิ่งแปลกปลอมนั้นเท่านั้น และมีการเพิ่มทั้งปริมาณเซลล์และภูมิคุ้มกัน

Natural killer cells

ตามธรรมดาจะมีจำนวนน้อยมากเพียงประมาณไม่เกิน 5 เปอร์เซ็นต์ของ lymphocyte ทั้งหมด เป็นเซลล์ที่ทำลายเซลล์แปลกปลอมหรือเชื้อโรคที่มีภูมิ antibodies หรือมีสารอื่นที่บอกให้เซลล์ Natural killer cells ทราบ ในกรณีที่เซลล์แปลกปลอมอันเป็นเซลล์เป้าหมายนั้นได้ถูกตรวจพบโดย macrophage หรือ Helper T-cells ไว้ก่อนแล้ว คราวนี้ NK cells จะทำการ "เบ่ง" ตัวเองให้พองโตมากขึ้นกว่าปกติแล้วจึงจะเข้าโจมตีต่อเซลล์เป้าหมายNatural killer cells จะมีสารสำหรับทำลายเซลล์แปลกปลอมจำนวนมาก

Typical recognition markers for lymphocytes
ชนิดเซลล์	หน้าที่	อัตราส่วน	Marker
NK cells	ทำลายเซลล์ที่ติดเชื้อและมะเร็ง	7% (2-13%)	CD16 CD56 but not CD3
Helper T cells	หลั่งสาร cytokines เพื่อเร่งการแบ่งตัว	46% (28-59%)	TCRαβ, CD3 and CD4
Cytotoxic T cells	สลายเซลล์ติดเชื้อ มะเร็ง	19% (13-32%)	TCRαβ, CD3 and CD8
γδ T cells	ควบคุมการสร้างเซลล์และภูมิคุ้มกัน	5% (2%-8%)	TCRγδ and CD3
B cells	สร้างภูมิคุ้มกัน	23% (18-47%)	MHC class II, CD19 andCD21

ภาวะผิปกติของ Lymphocytes

มี Lymphocytes น้อย lymphocytopenia สาเหตุ

ร่างกายได้รับการฉายรังสีบำบัด
ร่างกายได้รับการรักษาด้วยเคมีบำบัด (chemotherapy)
ร่างกายได้รับเชื้อ HIV
เกิดโรคร้ายแรง เช่น วัณโรคระยะลุกลาม โรคหัวใจ โรคไต ฯลฯ
ร่างกายตกอยู่ภายใต้ความเครียดอย่างหนัก
อาจกำลังเกิดโรคมะเร็งเม็ดเลือดขาว (leukemia)
อาจมีภาวะพิษจากเหตุติดเชื้อ (sepsis)

มี Lymphocytes มาก lymphocytosis สาเหตุ

ร่างกายกำลังได้รับเชื้อแบคทีเรียชนิดเชื้อรัง
โรคตับอักเสบจากการติดเชื้อ
ร่างกายกำลังติดเชื้อจากบางโรค เช่น โรคคางทูม โรคอีสุกอีใส โรคหัด โรควัณโรค

Atypical Lymphocyte