เซลล์เม็ดเลือดขาวชนิด neutrophil

เซลล์ Neutrophil หรือPMNเซลล์เม็ดเลือดขาวชนิดหนึ่งที่เรียกว่า "polymorphonuclear neutrophils" (PMN) ซึ่งมีนิวเคลียสแยกย่อยต่างรูปกันไปมีหลายติ่ง เซลล์นี้้สร้างมาจากไขกระดูก มีมาก 60 - 70 % เป็นเซลล์เม็ดเลือดขาว เซลล์นี้เป็นเซลล์แรกที่จะกำจัดสิ่งแปลกปลอม เช่นเชื้อโรค เซลล์มีขนาดประมาณ 10 – 15 ไมโครเมตร ส่วนมากมีนิวเคลียส 3 – 5 lobes บางครั้ง อาจพบเซลล์ระยะอ่อนกว่า neutrophil ที่นิวเคลียสยังไม่มีการแบ่ง lobe มองเห็นเป็นลักษณะคล้ายเกือกม้า เรียกว่า band form neutrophil

หน้าที่ของ neutrophil

หน้าที่ของ neutrophils คือป้องกันรุกรานจากเชื้อโรคภ่ยนอกร่างกายโดยจะต้องทำงานร่วมกับภูมิคุ้มกัน Compliment cytokines เพื่อจะชี้เป้าหมาย นอกจากป้องกันการรุกรานจากเชื้อโรคนอกร่างกาย neutrophils ยังมีบทบาทในเรื่องการอักเสบที่เกิดจากโรคเช่น โรคข้ออักเสบรูมาตอยด์ เก๊าท์ หรือเนื้อเยื่อที่ได้รับบาดเจ็บ ซึ่งจะเกิดกระบวนการทำให้ neutrophilsมายังที่เกิดเหตุและเพิ่มการไหลเวียนของเลือดมายังที่เกิดเหตุทำให้โรคหายเร็วขึ้น

การแปลผล

ในการรายงานผลแต่ละแห่งอาจจะใช้คำไม่เหมือนกันเช่น Neutrophil,polymorphonuclear cell,PMN ทั้งหมดคือความหมายเดียวกัน การแปลผลเม็ดเลือดขาวจะต้อง

ดูจำนวนเม็ดเลือดขาวว่าจำนวนมากหรือน้อยซึ่งจะพบว่าอาจจะมีค่าปกติ สูง หรือต่ำ
หลังจากดูจำนวนเม็ดเลือดขาวจึงมาดูชนิดของเม็ดเลือดขาว ว่าแต่ละชนิดมีจำนวนเท่าไรเมื่อเทียบกับจำนวนเม็ดเลือดขาวทั้งหมด การรายงานจะออกมาในรูป % เช่น Neutrophil …………….%
หากอยากรู้ว่าเซลล์แต่ละชนิดมีเท่าไรก็ให้นำ%ที่ได้คูณด้วยจำนวนเม็ดเลือดขาวทั้งหมด หารด้วย100 ก็จะได้เซลล์เม็ดเลือดขาวแต่ละชนิด
พิจารณาถึงจำนวนของเซลล์เม็ดเลือดขาวแต่ละชนิดว่ามีมากไปน้อยน้อยไปจากค่าปกติ
หลังจากนั้นก็ดูความผิดปกติของเม็ดเลือดขาวว่ามีรูปร่างผิดปกติ หรือมีตัวอ่อนออกมามากน้อยแค่ไหน

ค่าปกติของเม็ดเลือดชนิด Neutrophil

PMN= 55 -70 %
จำนวนของ Neutrophil 2,500 – 8,000 cells/mm3
โดยทั่วไปจะไม่มีตัวอ่อนของ Neutrophil
หากพบตัวอ่อนของ Neutrophil ( band cell)ร่วมกับจำนวนเม็ดเลือดขาวที่สูง แสดงว่ามีการติดเชื้อในร่างกาย

ค่าผิดปกติ

ค่า Neutrophil ต่ำที่เรียกว่า neutropenia สาเหตุ

เกิดจากติดเชื้อโรคบางชนิดเช่น ไทฟอยด์ ตับ อักเสบ ไข้หวัดใหญ่ โรคหัด โรคคางทูม โรคหัดเยอรมัน (rubella) เป็นต้น
ภาวะกำลังอดอาหาร (starvation) หรือขาดสารอาหารสำคัญบางตัว เช่น กรดฟอลิก หรือวิตามิน บี 12
อาจเกิดบาดแผลหรือมีการติดเชื้อขนาดใหญ่ เช่น แผลไฟลวก น้ำร้อนลวก
อาจได้รับรังสี หรือยาที่เป็นพิษต่อเซลล์บางตัว เช่น การรักษามะเร็งด้วยเคโม หรือวิธีเคมีบำบัด อาจมีผลทำให้เซลล์ไขกระดูกทำงานได้ต่ำกว่าปกติ

จำนวน Neutrophil สูงกว่าปกติ เรียกว่า neutrophilia สาเหตุ

อาจกำลังเกิดโรคจากการติดเชื้อ เช่น โรคกระดูกอักเสบ (osteomyelitis) โรคหูอักเสบ (otitis media) โรคโกโนเรีย โรคงูสวัด โรคเยื่อบุหัวใจอักเสบ (endocarditis) โรคอีสุกอีใส ฯลฯ
อาจกำลังเกิดโรคเซลล์หรือเนื้อเยื่อบางจุดขาดเลือด เช่น โรคกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือด (myocardial infarction) แผลไฟลวก แผลหิมะกัด โรคมะเร็ง ฯลฯ
อาจกำลังเกิดโรคหรือสภาวะอันเนื่องจากการเผาผลาญอาหารบกพร่อง เช่น สภาวะความเป็น กรดจากเบาหวาน (diabetic acidosis)
ร่างกายอาจกำลังเกิดความเครียดอย่างหนัก
อาจกำลังเกิดสภาวะอักเสบจากโรคปวดข้อ โรคเกาต์เฉียบพลัน (acute gout) โรคกล้ามเนื้อ อักเสบ (myositis) ฯลฯ

ทบทวนวันที่

โดย นายแพทย์ ประพันธ์ ปลื้มภาณุภัทร อายุรแพทย์,แพทย์เวชศาสตร์ครอบครัว