ฮีโมโกลบิน Hemoglobin (Hb)
ฮีโมโกลบิน คือ ประกอบไปด้วยโมเลกุลของโปรตีน globin 4 โมเลกุล คือ2 alfa-globulin chains และ 2 beta-globulin chain sและธาตุเหล็กที่เป็นองค์ประกอบของเซลล์เม็ดเลือดแดง มีหน้าที่พาออกซิเจนจากปอดไปสู่ยังเนื้อเยื่อทั่วร่างกาย และรับคาร์บอนไดออกไซด์ซึ่งเกิดจากการเผาผลาญอาหาร(เลือดดำ)มาส่งให้ปอดเพื่อทำการฟอกให้เป็นเลือดแดง
ค่าปกติของ Hb
| เพศ/อายุ | gram/dl |
|---|---|
| เด็ก | 10 – 15.5 |
| ผู้ใหญ่(ชาย) | 14 – 18 |
| ผู้ใหญ่(หญิง) | 12 – 16 |
ความผิดปกติของฮีโมโกลบินที่ตรวจพบ
ค่าฮีโมโกลบินต่ำกว่าค่าปกติ
สาเหตุที่ทำให้ค่าฮีโมโกลบินต่ำกว่าปกติ
- เสียเลือดซึ่งอาจจะเกิดปัจจุบันได้แก่เลือดออกทางกระเพาะอาหาร หรือรีดสีดวงทวาร หากเลือดออกมากจะทำให้เกิดภาวะโลหิตจาง และอาจจะมีภาวะความดันโหลิตต่ำ แต่เลือดออกเรื้อรัง และออกทีละน้อย เช่นริดสีดวงทวาร ประจำเดือนมามาก มีพยาธิ์ในลำไส้ ระดับความดันโลหิตมักจะปกติ แต่จะมีอาการของโลหิตจาง เช่นเหนื่อยง่าย เพลีย หัวใจวาย
- โรคเลือดเช่น Thallassemia G6PD
- อาจเกิดสภาวะบวมน้ำ (fluid retention)ทำให้เกิดการเจือจาง เช่นตับแข็ง ไตวาย จึงทำให้เลือดจางหรือเม็ดเลือดแดงต่ำเกินไป
- อาจเกิดจากโรคไตที่ส่งฮอร์โมนมาที่ไขกระดูกให้สร้างเม็ดเลือดแดงต่ำเกินไป
- ขาดธาตุเหล็ก ขาดกรดโฟลิก หรือวิตามินบี12
ค่าฮีโมโกลบินสูงกว่าปกติ
สิ่งที่สำคัญก็คือความเข้มข้นของเลือดที่เพิ่มขึ้นอาจจะเกิดจากภาวะขาดน้ำเนื่องจากอาเจียนหรือถ่ายเหลว และเกิดจากการใช้ยาขับปัสสาวะ ซึ่งทั้งสองภาวะไม่ไช่เกิดจากโรค
สาเหตุของค่าฮีโมโกลบินสูงกว่าปกติส่วนใหญ่เกิดจากร่างกายขาดออกซิเจนทำให้ร่างกายกระตุ้นให้มีการสร้างเม็ดเลือดแดงมากขึ้น
- การที่เราไปเที่ยวได้ที่สูงมากกว่า 3000 เมตรอยู่ในบรรยากาศซึ่งมีออกซิเจนเบาบาง เช่น ในบริเวณที่สูงกว่าระดับน้ำทะเลมาก ๆ ร่างกาย ย่อมจะปรับตัวเองโดยสร้างเม็ดเลือดแดงให้มี Hb มาก ๆ เพื่อให้สามารถจับออกซิเจนนำส่งเซลล์ทั้งหลายใช้ได้อย่าพอเพียง เพราะฉะนั้นจึงอาจวัดค่า Hb ได้สูงกว่าที่ควรจะเป็น
- โรคทางระบบหายใจเช่นถุงลมโป่งพอง
- การสูบบุหรี่จัดมีผลทำให้ค่าสูงขึ้นกว่าปกต
- ภาวะหายใจไม่พอเช่นคนอ้วนมากเกินไปทำให้เกิดการหายใจไม่พอ
- สำหรับสาเหตุอื่นได้แก่ polycythaemia rubra veraสาเหตุเกิดจากร่างกายสร้างเม็ดเลือดแดงมากไป
- การใช้ยา erythropoiteineมากไป
- ยาที่กินประจำบางชนิดอาจมีผลทำให้ค่า Hb สูงขึ้นหรือต่ำลงกว่าที่ควรจะเป็นก็ได้
เหตุปัจจัยที่อาจทำให้ได้ค่าเบี่ยงเบน
- การตั้งครรภ์อาจทำให้ค่า Hb ต่ำ
- เวลาในรอบวันขณะเจาะเลือดตรวจอาจมีผลต่างกัน กล่าวคือ
เวลาประมาณ 08.00 น. อาจได้ค่าสูงกว่าปกติประมาณ 1 g/dL
เวลาประมาณ 20.00 น. อาจได้ค่าต่ำกว่าปกติประมาณ 2 g/dL
Hemoglobin | Hematocrit | Red blood cell | Inclusion body | เม็ดเลือดแดง | Reticulocyte count | MCV | MCHC | MCH | ลักษณะเม็ดเลือดแดง | เกล็ดเลือด | เม็ดเลือดขาว | Neutrophil | Lymphocyte | Eosinophil | Monocyte | Basophil | Rh | กรุปเลือด